Bağışıklık Sisteminin Zayıf Olması
Pamukçuk ve diğer Candida enfeksiyonları bağışıklık sisteminiz bir hastalık veya ilaç nedeniyle zayıfladığında ya da antibiyotiklerin vücudunuzun mikroorganizmalara karşı olan direncini zayıflatması sonucu görülür.

Normalde vücudun bağışıklık sistemi bakteri, virüs ve mantarlar gibi zararlı organizmalara karşı bir savaş halindedir ve bağışıklık sistemi iyi ve kötü organizmalar arasındaki farkı da çok iyi bir şekilde ayırt eder. Fakat bazı hastalıklar bu koruyucu mekanizmayı zayıflatarak birçok hastalığa kapı aralarken pamukçuk da bu rahatsızlıklardan biridir. Bu hastalıkların bazıları şunlardır:

Diyabet
Tedavi edilmeyen diyabetiniz varsa ya da hastalık kontrol edilmiyorsa, tükürüğünüz yüksek miktarda şeker içerir. Bu durumda Candida mantarları bu şekeri kullanarak ağız içinde hızlı bir şekilde çoğalır ve pamukçuğa neden olurlar.

HIV/AIDS
HIV AIDS’e neden olan virüstür ve bağışıklık sisteminin hücrelerine zarar vererek ya da yıkarak vücudu enfeksiyonlara karşı dirençsiz hale getirir. Sürekli tekrarlanan pamukçuklar HIV enfeksiyonunun ilk işaretidir.

Kanser
Kanser hastalarında bağışıklık sistemi hastalıklardan ve kemoterapi ve radyasyon gibi tedavilerden dolayı çok zayıflar. Hem bu hastalıklar hem de yapılan tedaviler pamukçuk gibi Candida enfeksiyonlarını artırır.

Vajinal Maya Enfeksiyonları
Vajinal maya enfeksiyonları da pamukçuğa neden olan aynı mantar nedeniyle ortaya çıkar. Bir maya enfeksiyonu tehlikeli olmamasına rağmen, hamile iseniz mantarlar doğum esnasında bebeğe geçebilir ve yeni doğan bebekte pamukçuk görülebilir.

Pamukçuğu tetikleyen diğer risk faktörleri şunlardır:

• Anemi (kansızlık)
• Antibiyotikler ve Kortikosteroidler
• Kanser ilaçları
• Takma dişler
• Ağız kurutucu hastalıklar
• Sigara
• Organ nakli
• Aşırı zayıflık
• Stres

Pamukçuğun ilk aşamasında herhangi bir belirtiye rastlanmayabilir. Fakat ağız içinde Candida mantarları çoğaldıkça aşağıdaki belirtiler açığa çıkabilir:

• Dilde, yanağın içinde, diş etlerinde, damakta ve bademciklerde beyaz lezyonlar (doku bozuklukları)
• Lezyonların üzerinde kremsi, kaygan ve beyaz bir madde
• Lezyonlarda sıkıldığında hafif bir kanama
• Lezyonların olduğu bölgede hafif ağız ağrıları
• Ağzın köşelerinde kuru ve çatlamış cilt
• Lezyonlar yemek borusuna yakın ise yutmada güçlükler

Bunlara ek olarak bebeklerde beslenme zorlukları ve huysuzluklar görülebilir. Anne sütüyle beslenen bebekler ağızdaki enfeksiyonu annelerine geçirebilir. Anne ve bebek sürekli birbirlerine bulaştırıcı bir döngü içine girebilirler.

Pamukçuk tedavisinin amacı mantarların hızlı çoğalmasını durdurmaktır fakat en iyi yaklaşım yaşa, genel sağlığa ve enfeksiyonun nedenine bağlıdır.

1. Bebekler ve Emziren Anneler

Hem ağız pamukçuğu olan bebek hem de emziren anne beraber tedavi olmalıdır. Aksi halde sürekli anne ve bebek arasında karşılıklı enfeksiyon kapma durumu oluşacaktır.

– Doktorunuz anne ve bebek için hafif mantar önleyici ilaçlar yazabilir.

– Bebeğiniz emzik ya da biberon kullanıyorsa biberonun emzik başlığını ve emzikleri sirke ve sudan oluşan % 50’lik bir solüsyonla günlük durulayın ve mantar büyümesini engellemek için iyice kurutun.

Daha Geniş Bilgi İçin: Bebeklerde Pamukçuk

2. Sağlıklı Yetişkinler ve Çocuklar

Pamukçuğu olan fakat sağlıklı olan yetişkinler ve çocuklar aşağıdakileri deneyebilir.

• Tatlandırılmamış yoğurt yemek
• Asidik tabletler ya da sıvılar almak

Yoğurt ve asidik maddeler mantarları öldürmez fakat vücuttaki normal bakteri florasının restore edilmesine yardımcı olurlar. Enfeksiyonunuz dirençli ise doktorunuz tarafından mantar önleyici ilaçlar yazılabilir.

3. Bağışıklık Sistemi Zayıf Yetişkinler

Genellikle doktorunuz tarafından mantar önleyici ilaçlar tavsiye edilir. Bu ilaçlar pastil, tablet ya da sıvı olarak değişik formlarda olabilir. Bazı mantar önleyici ilaçlar karaciğerde hasara yol açabilir. Bu nedenle, özellikle uzun süreli tedavi alıyorsanız ya da karaciğer hastalığınız varsa doktorunuz karaciğer fonksiyonlarınızı görüntülemek için kan testleri isteyebilir.

Aşağıdaki tavsiyeler pamukçuk görüldüğünde uygulanabilir:

-Ağız Hijyeninize Dikkat edin: Günde en az 2 kez dişlerinizi fırçalayın. Enfeksiyon geçinceye kadar diş fırçanızı sık sık değiştirin. El beceriniz eksikse elektrikli diş fırçaları diş fırçalamayı kolaylaştırabilir. Gargaradan ya da spreylerden kaçının. Bunlar ağızdaki normal faunayı değiştirebilir. Diş fırçanızı başkalarıyla paylaşmayın.

-Ağzınızı Sıcak Tuzlu Su İle Çalkalayın: Yarım çay kaşığı tuzu bir bardak sıcak suda çözün. Ağzınızı bu solüsyonla çalkalayın fakat yutmayın.

-Kadınlar İçin Uygun Pedler Kullanılabilir: Eğer bebeğinizi emziren bir anne iseniz göğüs bölgenizde mantar enfeksiyonu oluşumunu ve yayılmasını engellemek için uygun pedler kullanabilirsiniz. Bu pedler Candida mantarlarının gelişimini önemli ölçüde engeller.

Aşağıdaki önlemler Candida enfeksiyonlarının oluşma riskini azaltmaya yardımcı olur.

Ağzınızı Çalkalayın

Kortikosteroid inhibitörü kullanmak zorunda iseniz ağzınızı sürekli suyla çalkalayın ya da ilacınızı aldıktan sonra dişlerinizi fırçalayın.

Taze Kültür Yoğurdu Tüketin

Yoğurtta pamukçuğa iyi gelen faydalı bakteriler vardır. Bunun yanında antibiyotik kullanıyorsanız asidik kapsüller alın.

Düzenli olarak Diş Hekiminize Görünün

Özellikle diyabetiniz varsa ve takma diş kullanıyorsanız diş hekiminize ne adar sıklıkla görüneceğinizi sorun. Diş hekiminizin tavsiyesine uyarak dişlerinizi düzenli fırçalayın ve diş ipi kullanın. Takma diş kullanıyorsanız her akşam temizleyin.

Yediklerinize Dikkat Edin

Şeker kullanımını ve mantar içerikli yiyecekleri sınırlayın. Bu yiyecekler Candida’nın büyümesini hızlandırır.