Karın ağrısı, kaburgaların altındaki gövdede ve pelvisin üstünde hissedilen ağrı veya rahatsızlıktır. Karnın içindeki veya gövdeye bitişik organlardan kaynaklanır.

Karın ağrısına enflamasyon, bir organın şişmesi veya bir organa kan akışının kaybolması neden olur.

İrritabl bağırsak sendromunda (IBS) ise bağırsak kaslarının kasılması veya normal bağırsak aktivitelerine aşırı duyarlılık ağrıya neden olabilir.

Karın ağrısı ile birlikte olabilen diğer belirtiler şunlardır:

Şişkinlik
Geğirme
Gaz
Hazımsızlık
Kabızlık
İshal
Mide ekşimesi
Göğüs rahatsızlığı
Pelvik rahatsızlık

Karın ağrısının nedeni, başlıca olarak fizik muayene ve testlere dayanarak teşhis edilir. Bazen teşhis için cerrahi gereklidir.

Özelliklerin atipik olabileceği, testlerin her zaman anormal olmadığı, ağrıya neden olan hastalıkların birbirini taklit edebildiği ve zaman içinde değişebileceği için nedenin her zaman anlaşılması mümkün olamayabilir.

Tıbbi tedavi, hastanın öyküsüne veya nedeni olabilecek diğer sağlık durumlarına bağlıdır.

Karın ağrısı nedir ?

Ağrı karın boşluğunu kuşatan karın duvarındaki dokulardan (deri ve kaslar gibi) ortaya çıkmasına rağmen, karın ağrısı terimi genelde abdominal boşluk içindeki organlardan kaynaklanan rahatsızlığı tanımlamak için kullanılır.

Karnın organları mide, ince bağırsak, kolon, karaciğer, safra kesesi, dalak ve pankreas’ı içerir.

Teknik olarak, daha önce açıklanan alanın en alt kısmı mesane ve rektumun yanı sıra erkeklerde prostat bezi ile kadınlarda rahim, fallop tüpleri ve yumurtalıklar içeren pelvisdir. Alt karın ya da pelvisden kaynaklı sorunlarda karın ağrısı yapar ve yine tanısı çok kolay değildir.

Bazen karın boşluğuna yakın organlar, örneğin alt akciğerler, böbrekler, rahim veya yumurtalıklar gibi organlardan kaynaklanıyor olsa da, ağrı karın bölgesinde hissedilebilir.

Öte yandan, karnın içindeki organlardan gelen ağrıların onun dışında hissedilmesi de mümkündür. Örneğin pankreas iltihap ağrısı ve duodenum ülseri ağrısı sırtta hissedilebilir.

İltihaplanma, şişme ya da kan kaybı olmaksızın karın ağrısı da ortaya çıkabilir. İkincisinin önemli bir örneği irritabl bağırsak sendromu (IBS) ‘dir.

IBS’de göbek ağrısına neyin neden olduğu net değildir, ancak bağırsak kaslarının anormal kasılmaları (örneğin spazm) ya da bağırsaklardaki anormal hassas sinirler, ağrısız duyuları uygun olmayan bir şekilde ortaya çıkarmaktan sorumlu olabilir. Sebebi açıklamak için tanınabilir herhangi bir anormallik bulunmadığından, çoğunlukla işlevsel ağrı olarak adlandırılır.

Karnın ağrısı belirtileri, semptomları, yerleri, türleri ve şiddeti

Doktorlar, olası nedenlerini bulmaya yardımcı olmak için karın ağrınız hakkında çeşitli sorular soracaktır, Örneğin:

Ağrı nasıl başladı ?

Aniden ortaya çıkarsa, bu karnın içindeki bir organ ile ilgili bir sorun olduğunu düşündürür; Örneğin, kolonun (iskemi) kan akımının kesilmesi, böbrek taş ağrısı veya bir safra taşı ile tıkanma gibi.

Ağrı nerede ?

Apandisit, tipik olarak karın ortasında rahatsızlık verir ve daha sonra, apendiksin olağan yerde bulunduğu sağ alt karına hareket eder.

Divertikülit, tipik olarak, çoğu kolonik divertikülün bulunduğu sol alt karındaki rahatsızlığa neden olur.

Safra kesesinden rahatsızlık (safra koliği veya kolesistit) genellikle safra kesesinin bulunduğu orta, üst karın veya sağ üst karında hissedilir.

Ağrının türü ve şekli nedir ?

Ciddi, kramplı, kararlı mıdır; Yoksa arada mı oluyor ?

Bağırsak tıkanıklığı başlangıçta bağırsak kaslarının kasılmaları ve bağırsak distansiyonu nedeniyle kramp ağrısı dalgalarına neden olur. Gerçek kramp benzeri ağrı bağırsaklardaki kuvvetli kasılmaları düşündürür.

Safra kanallarının safra yolları tarafından engellenmesi tipik olarak 30 dakika ile birkaç saat arasında süren sabit  üst karın ağrısına neden olur.

Akut pankreatit tipik olarak üst karın ve  sırtta ciddi, rahatsız edici  sabit ağrıya neden olur.

Akut apandisit’in ağrısı başlangıçta umbilikus yani göbek yakınında başlayabilir, ancak inflamasyon ilerledikçe sağ alt karına hareket eder.

Ağrı karakteri zaman içinde değişebilir. Örneğin, safra kanallarının tıkanması bazen enfeksiyonsuz geçer veya safra kesesi iltihaplanmasına (akut kolesistit) yol açar. Bu olduğunda, özellikler inflamatuvar ağrı özelliklerine dönüşür.

Ağrı ne kadar sürer ?

IBS’nin rahatsızlığı genellikle aylarca ya da yıllar geçtikçe artar ve azalır ve yıllarca ya da on yıllarca sürebilir.

Biliyer kolik birkaç saatten fazla sürmez.

Pankreatit ağrısı bir veya daha fazla gün sürer.

Asit ile ilişkili hastalıkların – gastroözofageal reflü hastalığı (GERD) veya duodenum ülseri ağrısı tipik olarak haftalar ya da aylar boyunca kötüleşir, daha sonra haftalar ya da aylar sonra periyodik olarak daha iyi olur.

Fonksiyonel ağrı aynı paternite modelini gösterebilir.

Ağrıyı daha da kötüleştiren şey nedir ?

Enflamasyona bağlı ağrı (apandisit, divertikülit, kolesistit ve pankreatit) tipik olarak hapşırma, öksürme veya herhangi bir sarsıntı hareketiyle şiddetlenir.

Hangi sağlık koşulları karın ağrısını kötüleştirir veya iyileştirir ?

Acıyı hafifleten nedir ?

IBS ve kabızlık ağrısı çoğunlukla bağırsak hareketi tarafından rahatlatılır ve bağırsak alışkanlıklarındaki değişikliklerle ilişkili olabilir.

Midenin veya üst ince bağırsağın tıkanmasına bağlı ağrı, kusma ile geçici olarak hafifletilebilir, bu da tıkanıklığın neden olduğu şişmeyi azaltır.

Yemek yeme ve antiasit ilaç alma, ülser ağrısını geçici olarak rahatlatabilir, çünkü hem gıda hem de antiasitler, ülseri tahriş edip ağrıya neden olan asidi nötralize eder.

Bir hastayı uykudan uyandıran ağrı, işlevsel olmayan nedenlerden kaynaklanır ve daha belirgindir.

Karın ağrısına eşlik eden diğer ilişkili semptomlar şunları düşündürür:

Ateş, iltihabı veya enfeksiyonu,
İshal veya rektal kanama bağırsak nedenli olduğunu,
Ateş ve ishal, enfeksiyöz veya enfeksiyonsuz bağırsak iltihaplanmasını

Karın ağrısı nedeni nasıl teşhis edilir ?

Doktorlar, ağrının sebebini aşağıdakilere dayanarak belirler:

Özellikleri, fiziksel belirtileri ve eşlik eden diğer semptomlar

Fizik muayene bulguları

Tıbbi laboratuar, radyolojik ve endoskopik testler

Cerrahi

Hastanın incelenmesi, doktora ağrı nedeninin ek ipuçlarını verecektir.

Bağırsak tıkanıklığı olduğunda ortaya çıkan bağırsaklardan gelen seslerin varlığı,
Enflamasyon bulguları (muayene sırasında özel manevra yaparak),
Herhangi bir duyarlılığın yeri,
Karında, bir tümörü, büyümüş organı veya apseyi (enfekte bir pus koleksiyonunu) gösteren bir kitlenin varlığı,
Gaitada gizli kan testinde, ülser, kolon kanseri, kolit veya iskemi gibi bağırsak sorununu gösterebilen kan varlığı.

Örneğin:

Sol alt karında hassasiyet ve defans bulguları bulunması, divertikülit bulunduğu anlamına gelebilir; aynı bölgede bir (iltihaplanmış) kitle bulması, iltihaplanmanın ilerlediği ve apsenin oluştuğu anlamına gelebilir.

Sağ alt karında yumuşaklık hissi ve defans bulguları apandisit olduğu anlamına gelebilir; aynı bölgede bir  kitle bulma iltihaplanmanın ilerlediği ve apsenin oluştuğu anlamına gelebilir.

Crohn hastalığında, sağ alt karındaki iltihaplanma da kitle ile birlikte veya kitlesiz olarak bulunabilir. (Crohn hastalığı çoğunlukla sağ alt karında bulunan ince bağırsağın son kısmını etkiler.)

Enflamasyon belirtileri olmayan bir kitle kanserin varlığı anlamına gelebilir.

Sağlık hikayesi ve fizik muayene, karın ağrısının sebebinin belirlenmesinde hayati öneme sahip olsa da, nedeni belirlemek için genellikle diğer tıbbi testler gereklidir.

Laboratuvar testleri

Tam kan sayımı (CBC), karaciğer enzimleri, pankreas enzimleri (amilaz ve lipaz), gebelik testi ve idrar tahlili gibi laboratuar testleri sıklıkla tanıda kullanılır.

Artmış lökosit değerleri inflamasyona veya enfeksiyona (apandisit, pankreatit, divertikülit veya kolitte olduğu gibi) işaret eder.

Düşük eritrosit sayısı  bağırsaklarda kanamayı gösterebilir.

Amilaz ve lipaz (pankreas tarafından üretilen enzimler) yaygın olarak pankreatitte yükselir.

Karaciğer enzimleri, safra taşı atakları veya akut hepatitle yükselebilir.

İdrar içindeki kan, böbrek taşlarını düşündürür.

Diyare olduğunda, dışkıdaki beyaz kan hücreleri bağırsak iltihaplarına veya enfeksiyona işaret eder.

Pozitif bir gebelik testi, ektopik hamileliği (rahim yerine fallop tüpünde gebelik) gösterebilir.

Karın düz röntgeni (ADB, Ayakta Direkt Batın)

Bağırsak tıkanıklığı olduğu zaman ADB bol miktarda sıvı ve hava ile dolu geniş bağırsak ilmekleri gösterebilir. Delinmiş bir ülseri olan hastalarda mideden karın boşluğuna hava kaçabilir. Kaçan hava sıklıkla diyaframın alt kısmındaki bir ADB’de görülebilir.

Bazen ADB, üretere geçen kireçlenmiş bir böbrek taşını açığa çıkarabilir ve pankreasta kronik pankreatiti düşündüren üzere karın ağrısı ya da kalsifikasyonlarla sonuçlanır.

Radyografik çalışmalar

Ultrason, safra taşı, kolesistit, apandisit veya rüptüre yumurtalık kistlerinin ağrının nedeni olarak teşhis edilmesinde yararlıdır.

Karın bilgisayarlı tomografisi (BT), pankreatit, pankreas kanseri, apandisit ve divertikülit teşhisinde olduğu gibi karında abselerin teşhis edilmesinde de yararlıdır. Karın kan damarlarının özel BT taramaları karın organlarına kan akışını engelleyen arter hastalıklarını tespit edebilir.

Manyetik rezonans görüntüleme (MRI), CT tomografisi ile aynı koşulların çoğunun teşhisinde yararlıdır.

Midenin ve bağırsakların baryum röntgenleri (üst gastrointestinal seriler veya ince bağırsak izlemi ile UGI) bağırsaklarda ülserler, iltihaplanma ve tıkanıklığın teşhisinde yardımcı olabilir.

İnce bağırsağın bilgisayarlı tomografisi (BT), Crohn hastalığı gibi ince bağırsakta hastalıkların teşhisinde yardımcı olabilir.

Kapsül enteroskopi, hasta tarafından yutulan ve tüm ince bağırsağın resimlerini alıp taşınabilir bir alıcıya iletebilen bir hap boyutunda küçük bir kamera kullanır. Daha sonra bir doktor tarafından incelenecek ince bağırsak görüntüleri alıcı bir bilgisayara indirilebilir.

Kapsül enteroskopi, Crohn hastalığı, ince bağırsak tümörleri ve röntgen veya BT taramalarında görülmeyen kanama lezyonlarının teşhisinde yardımcı olabilir.

Endoskopik işlemler

Özofagogastroduodenoskopi veya EGD ülserler, gastrit (mide iltihabı) veya mide kanseri bulguları için tanıda yararlıdır.

Kolonoskopi veya esnek sigmoidoskopi, bulaşıcı kolit, ülseratif kolit veya kolon kanseri teşhisinde faydalıdır.

Endoskopik ultrason (EUS), standart ultrason veya CT veya MRI taramaları onları algılayamazsa pankreas kanseri veya safra taşlarının teşhisi için yararlıdır.

En yeni teknik olan balon enteroskopi, endoskopların ağızdan veya anüsden geçmesine ve ağrının veya kanamanın ince bağırsak nedenlerine teşhis, biyopsi ve tedavi edilebildiği ince bağırsağa geçmesine izin verir.

Ameliyat, Bazen tanı, karın boşluğunun laparoskopi veya cerrahi muayene edilmesini gerektirir.

IBS (irritabl bağırsak sendromu) karın ağrısına nasıl neden olur ?

Daha önce belirtildiği gibi, irritabl bağırsak sendromu, anormal bağırsak kas kontraksiyonlarına veya visseral aşırı duyarlılığa yol açar. Bu durumda  özellikle fizik muayene veya normal teşhis testlerinde tipik bir anormallik bulunmamaktadır ve bu nedenle tanı koymak zordur.

Tanı, geçmişe (tipik semptomlara) ve başka sebeplerin olmamasına dayanır.

Karın ağrısının belli nedenleri için gıdalar, doğal ilaçlar ve bitkisel tedaviler

Karın ağrısı için tıbbi yardım almayı isteyip istemediğinizden emin değilseniz, herhangi ev ilaçlarını kullanmadan önce doktorunuza veya diğer sağlık uzmanınıza başvurun.

Genel Öneriler ;

Daha az yemek yeyin,
Yemekleri az miktarda pişirin,
Limon ve /veya limon suyunu diyetinizde bol kullanın,
Sigara içmeyin ve alkol kullanmayın.

Bazı sağlık profesyonelleri şunları tavsiye eder;

Zencefil
Nane
Meyankökü
Papatya çayı

Bunlardan bazıları semptomları azaltmaya yardımcı olabilir, ancak semptomlar devam ederse tıbbi yardım isteyin.

Böyle bir çare veya tedavi mevcut olmadığından karın ağrısının tüm nedenlerini tedavi edebilen tek bir tedavi yöntemi olarak lanse edilen “tedaviler” e sakın bulaşmayın.

Ağrı nedeni teşhis edilinceye kadar, aspirin veya NSAID kullanmaktan kaçınılmalıdır çünkü ilaçlar bazı nedenleri kötüleştirebilir (örneğin peptik ülser, bağırsak kanaması).

Neden karın ağrısı nedeninin teşhisi zor olabilir ?

Teknolojideki modern gelişmeler, karın ağrısının sebebini bulmada tanı hızını ve kolaylığını önemli ölçüde geliştirmiştir ancak önemli zorluklar devam etmektedir.

Nedenin teşhis edilmesi çoğu zaman zordur çünkü;

Belirtiler atipik olabilir

Örneğin, apandisitin ağrısı bazen sağ üst karında, sağ divertikülde bulunur. Yaşlı hastalar ve kortikosteroid kullanan hastalar, örneğin kolesistit veya divertikülit ile birlikte iltihaplanma olduğunda ağrı ve hassasiyet azdır veya hiç olmayabilir. Bu, kortikosteroidlerin iltihaplanmayı azaltması nedeniyle oluşur.

Testler her zaman anormal değildir.

Ultrason muayeneleri safra taşlarını, özellikle de küçük taşları es geçebilir.
BT taramaları pankreas kanserini, özellikle küçük olanları göstermekte başarısız olabilir.
ADB, bağırsak tıkanıklığı veya mide delinmesini es geçebilir.
Ultrasonlar ve BT taramaları apandisitleri hatta apseleri göstermede başarısız olabilir, özellikle abseler küçükse.
Hemogram ve diğer kan testleri, özellikle bağışıklık sistemini baskılayan kortikosteroidler veya diğer ilaçları alan bireylerde, ciddi enfeksiyon veya enflamasyona rağmen normal olabilir.

Hastalıklar birbirini taklit edebilir.

IBS semptomları bağırsak tıkanıklığı, kanser, ülser, safra kesesi atakları veya apandisiti taklit edebilir.
Crohn hastalığı apandisiti taklit edebilir.
Sağ böbreğin enfeksiyonu akut kolesistiti taklit edebilir.
Yırtık sağ yumurtalık kisti apandisiti taklit edebilir; Rüptüre sol yumurtalık kisti ise divertiküliti taklit edebilir.
Böbrek taşları apandisit veya divertiküliti taklit edebilir.

Ağrının özellikleri değişebilir.

Karın ağrısının belli nedenlerini tedavi etmek için hangi ilaçlar kullanılabilir ?

Ağrının altında yatan neden (ler) in tedavisinde kullanılan ilaçlar duruma göre değişir. Örneğin, basit viral gastroenterit (mide gribi veya virüsler) tedavisinde ilaçlar gerekmemekle birlikte, ameliyat ve /veya kemoterapi karnın bazı kanserlerinin tedavisinde en iyi yaklaşım olabilir.

Diğer nedenler, antispazmodikler, antimikrobik maddeler, H2 blokerler, hatta nitratlar veya morfin gerektirebilir.

Birkaç nedende ameliyat beklerken bazı ilaçlar kullanılabilir (örneğin, morfin) ancak birkaç sebep cerrahi (örneğin  herni, önceki ameliyatlardan alınan abdominal yapışıklıklar ve bazı abdominal yaralanmalar) ile tedavi edilebilir.

Karın ağrısını önlemek için hangi yaşam tarzı seçeneklerini seçebilirim ?

Yaşam tarzı değişiklikleri gerçekten ağrı nedenine bağlıdır.

Sağlıklı bir diyet uygulayın, egzersiz yapın ve belirli nedenlerle karşılaşmanız ihtimalini azaltmak için sigara içmekten ve alkol tüketiminden kaçının.

Kahvaltıyı iyi yapın, öğle yemeğinde az yeyin ve akşam 8’den sonra yemek yemeyin.

Bol lifli gıdaları bolca tüketin (yeşil sebzeler, mercimek, nohut, fasülye, meyve..).

İyi hijyen, özellikle el yıkama ve virüsler ve bakterilerle kontamine olmuş gıdalardan kaçınmak, bir çok enfeksiyöz nedenden kaynaklanan hastalık geliştirme şansınızı azaltacaktır.

Doktorumu karın ağrısı konusunda tekrar ne zaman aramalıyım ?

Bazı doktorlar, eğer “daha az ciddi” bir karın ağrısı nedeni varsa, belirtiler yaklaşık 24 ila 48 saat arasında giderse doktorunuzu görmek zorunda kalmayacağınızı söylerler. Örneğin, viral veya bakteriyel gıda zehirlenmeleriniz varsa, muhtemelen bu süre zarfında geçecektir.

Onun haricinde benzer ağrılar tedavi sonrasında tekrar başlarsa veya şiddetlenirse hemen doktorunuzu arayın.