Antinükleer Antikor Testi (ANA), sistemik romatizmal hastalıkların ve otoimmün hastalıkların tanısında tarama amaçlı kullanılan bir testtir.
Konuyu daha iyi anlayabilmek için öncelikle “otoimmün” kelimesini açıklayalım. Vücuda bir mikroorganizma(virüs, bakteri) girdiğinde savunma sistemimiz devreye girerek o mikroorganizmayı yok etmeye çalışır. Yada vücuttaki bir hücre kontrolsüz çoğalırsa (kanser hücresi gibi) yine savunma sistemi tarafından yok edilmeye çalışılır. Bu durum yaşamın devamı için vazgeçilmezdir.
Savunma sistemi bunu yaparken antikor isimli protein yapıda maddeleri kullanır. Antikor savunma sisteminin bir silahı olarak görülebilir. Eğer savunma sistemi aşırı bir yanıt oluşturarak sağlıklı hücrelere savaş açar ve onları da yok etmeye çalışırsa bu bir hastalığı doğurur. Bu tip hastalıklara otoimmün hastalık denir. Vücudun kendi sağlıklı hücrelerine karşı oluşturduğu antikorlara ise otoantikor denir.
Antinükleer Antikor Testi (ANA) vücudun sağlıklı hücrelere karşı oluşturmuş olduğu otoantikorları ölçen bir tetkiktir. Antinükleer antikorlar hücre çekirdeği veya sitoplazmasındaki bazı proteinler karşı oluşturulmuş antikorlara verilen isimdir.
Antinükleer Antikor Testi Normal Sınırı
- Negatif <1
- Zayıf Pozitif: 1.1-2.9 arası
- Pozitif: 3 – 5.9 arası
- Güçlü pozitif: 6 ve üstü
Testin “pozitif” çıkması, Anti Nükleer Antikorların kanda olması gerekenden daha yüksek seviyede olduğunu gösterir. Bu testin pozitif olması tek başına anlamlı değildir ve ek testler gerekebilir.. Testin negatif çıkması normal kabul edilir ve hastalığın büyük oranda olmadığını gösterir.
Antinükleer Antikor Testi Neden Yapılır?
- Romatoid artrit ve Lupus gibi otoimmün hastalıkların tanısını koymak
- Sistemik Lupus hastalığının tedavisinin etkinliğini takip etmek amacıyla kullanılır.
Antinükleer Antikor Testi (ANA)’nın Pozitif Olması
Testin pozitif olduğu hastalıklar şunlardır;
Lupus Hastalığı (SLE)
Kalp, sindirim sistemi ve cilt dahil olmak üzere vücudun farklı kısımlarını etkileyebilen otoimmün bir hastalıktır. Lupus hastalığı olanların %95’inden fazlasında ANA pozitifliği saptanmaktadır. Ancak ANA pozitifliği olan çoğu kişide Lupus hastalığı yoktur.
Romatoid Artrit
İltihaplı eklem romatizması olarak billinen hastalıktır. Romatoid artrit hastalarının üçte birinden fazlasında Antinükleer Antikor testi pozitif çıkmaktadır. Eklemlerde ağrı, şişlik ve sertlik gelişir. Genellikle el, el bilek, dirsek ve ayak eklemlerini etkilenir.
Raynaud sendromu
Kişinin soğukla karşılaşması sonucu el ve ayaklarında ileri derecede soğumanın, soluklaşmanın ve ilerleyen dönemde morarmaların olduğu bir hastalıktır. Kişinin parmak uçlarında hissizlik, uyuşukluk olur. Soğuk geçtikten sonra parmak uçları kırmızı ve morumsu bir hal alır. Küçük damarların soğuğa karşı verdiği aşırı kasılma bu duruma neden olur. Bu durum bazen otoimmün hastalıklara bağlı(skleroderma gibi) gelişebilir.
Skleroderma
Cilt başta olmak üzere diğer bağ dokularıda tutan otoimmün bir hastalıktır. Skleroderma hastalarında %60 -95 oranında Antinükleer Antikor testi pozitiftir.
Sjögren sendromu
Tükürük ve gözyaşı bezlerini tutan otoimmün bir hastalıktır. Göz kuruluğu, gözde batışma, göz sulanması ve ağız kuruluğu gibi şikayetlere neden olur. Sjögren sendromu olanların %80’inde Antinükleer Antikor pozitifliği vardır.
Antinükleer Antikor Testinin Pozitif Olduğu Diğer Hastalıklar
- Juvenil idiopatik artrit: Çocuklarda (16 yaşından önce) eklem iltihabı ile kendini gösteren bir hastalık. Eklemde şişlik, ağrı,
- Tempoaral arterit: Beyne kan taşıyan damarları tutan otoimmün bir hastalık.
- Polimiyozit: Savunma hücrelerinin sağlam kas hücrelerine saldırması sonucu gelişen kas yıkımı ile karakterize bir hastalık.
- Addison hastalığı: Böbrek üstü bezlerinin yetersizliği
- Kronik karaciğer hastalığı (siroz)
- B12 vitamini eksikliği, idiyopatik trombositopeni (ITP) ve hemolitik anemi gibi kan hücrelerinin hastalıkları
- Karaciğer hastalığı (hepatit gibi)
- Tiroid hastalıkları: Tiroid bezinin az veya çok çalıştığı durumlar(hipo-hipertiroidi). (Hashimoto tiroiditi, Graves gibi)
- İlaçlar: örneğin yüksek tansiyon, kalp rahatsızlığı ve tüberküloz tedavisinde kullanılan ilaçlar
- Viral enfeksiyonlar
- Kanserler: Melanom, göğüs, akciğer, böbrek ve yumurtalık kanseri gibi
- Sedef hastalığı ve Pemfigus gibi cilt hastalıkları
Tamamen sağlıklı insanların yaklaşık yüzde 4’ünde Antinükleer Antikor testi pozitif çıkar. Bu “yanlış-pozitif” test sonucu olarak yorumlanır.