ZEHİRLİ GUATR (Hipertiroidizm)

Tiroid bezesinin gereğinden daha fazla hormon salgıladığı guatr türüne hipertiroidizm veya "zehirli guatr denir. Yüksek hormona ilaveten tiroit bezesinde nodül olup olmadığına göre ikiye ayrılır:

• Nodüllü Zehirli guatr

• Nodülsüz Zehirli guatr

Nodülsüz zehirli guatr'ın bazı türlerine Basedow Graves Hastalığı da denilebilir. Her nodülsüz guatr Basedow Graves hastalığı değildir. Nodülsüz zehirli guatrda tiroid bezesinin tümü ihtiyaçtan fazla (aşırı) tiroid hormonu (T3 ve T4) üretir.

Nodüllü zehirli guatr, sıcak nodüllü zehirli guatr, sıcak otonom nodüllü zehirli guatr veya diğer nodül çeşitleri ile birlikte olabilir.Nodüllü zehirli guatrda tiroid bezesindeki bir veya bir kaç nodül aşırı çalışarak ihtiyaçtan fazla (aşırı) tiroid hormonu (T3 ve T4) üretir. Tiroit bezesinin nodül dışında kalan bölümleri ise baskı altında kalır (supresyon) ve az çalışır.

Gerek nodüllü gerekse nodülsüz zehirli guatrda tiroit bezesinin aşırı derecede (çok miktarda) ürettiği T3 ve T4 hormonuna cevap olarak beynimizin hipofiz denilen bölümünden salgılanan tiroidi teşvik edici hormon (TSH) normalden daha az üretilir (kandaki TSH düzeyi düşer). T3 ve T4 ile TSH arasındaki bu ilişki adeta terazinin 2 kefesi arasındaki ilişki gibidir (biri  yükselince diğeri düşer).

ZEHİRLİ GUATRDA HASTALARIN ŞİKAYETLERİ

• Kalp çarpıntısı,

• Ellerde titreme,

• Vücutta titreme,

• Ani kilo kaybı,

• Saçlarda dökülme,

• Kaşıntı,

• Boğazda dolgunluk hissi,

• Aşırı iştah dolayısıyla çok yemek yeme ve çok su içme,

• Aşırı terleme,

• Çabuk yorulma,

• Aşırı sinirlilik

• Bulantı

• İshal

• Çok sık dışkılama

• Sıcağa tahammülsüzlük

• Çabuk yorulma

• Uykusuzluk

Bunların hepsinin aynı hastada olması şart değildir. Bu şikayetlerin bazıları ön plandadır, diğer şikayetler ancak doktorun sorgulaması ile ifade edilebilir.  Bazı hastalarda göğüs ve boyunda devamlı bir kızarıklık söz konusu olabilir. Nodülsüz guatrlı hastaların bazılarında gözlerde büyüme ve gözlerin ileriye doğru çıkması mümkündür. Nodüllü guatrda göz bulguları nadirdir.

TİROİD KRİZİ

Zehirli guatrda, yüksek hormonların kontrolden çıkması ile seyreden çok ağır bir durumdur.  Bulgular:

• 40 derece ve üstünde ateş,

• Kalp ritm bozukluğu ve fibrilasyon

• ishal ve kusma,

• Ateş basması ve sıcağa aşırı tahammülsüzlük,

• Algılama bozuklukları

Yaşlı hastalarda ölüm oranı %25'e kadar yükselebilir. Acil tedavi gerektiren bir hastalıktır. Böyle bir durumda hasta, hastanede yoğun bakıma yatırılıp tedavi edilir. Ameliyat sırasında, anti-tiroit ilaçlarla tedavi sırasında, boğaz muayenesi sırasında, RAI tedavisi sonrasında ortaya çıkabilir.

 ZEHİRLİ GUATR'DA GÖZ BULGULARI

Gözlerin ileriye doğru çıkması zehirli guatr'da hastaları ilk ele veren görüntüdür. Bu ileriye çıkış genellikle çift taraflı iken bazen tek taraf olabilir. Ancak her zehirli guatr hastasında göz bulgusu olmaz. Özellikle nodüllü zehirli guatr hastalarında göz bulgusu sık değildir. Göz bulgusunun şiddetine göre hastada şikayetler olur: uyurken gözlerin kapanmaması, gözlerde kızarıklık, yanma, gözyaşı akıntısı, hatta cerahatli göz iltihapları görülebilir. Göz bulguları, zehirli guatrın kalıcı olarak tedavisinden (örneğin kapsül tedavisi ile) sonra önemli ölçüde düzelir. Ancak, hangi yöntemle olursa olsun, zehirli guatrın tedavisinden sonra (örneğin ameliyattan sonra dahi) sıklıkla ortaya çıkan tiroid hormon yetmezliği (hipotiroidizm) yeterli düzeyde tedavi edilmezse göz bulgular düzelmez ve hatta ilerleyebilir. Zehirli guatrın kalıcı tedavisi ne kadar geç yapılırsa göz bulgularının geriye dönüşü o kadar zor ve hatta imkansız olabilir.

ZEHİRLİ GUATR NEDEN YIKICIDIR?

Genel olarak bütün tiroid hastalıkları vücudun diğer organ ve sistemleri üzerine de rahatsızlık verir. Zehirli guatr özellikle kalp büyümesi, kalp yetmezliği, kalp atım (ritm) bozuklukları, adet düzensizliği, kemik erimesi, panik atak ve depresyona neden olabilmektedir. Ayrıca ailesel eğilimi olanlarda tansiyon yüksekliği ve şeker hastalığının ortaya çıkışını kolaylaştırmaktadır. İlave olarak, tedavi edilmemiş zehirli guatr, patlamaya hazır bir saatli bomba gibidir, tiroid krizi ortaya çıkabilir.