Tüberküloz (Verem Hastalığı) Nedir, Belirtileri, Bulaşıcımıdır ve Tedavisi
Tüberküloz, Mycobacterium tuberculosis’in akciger ve larenks tüberkülozlu hastalardan saglam kişiye solunum yoluyla bulaşması sonucunda ortaya çıkan, eskiden ince hastalık denen ve birçok ölüme yol açmış bir hastalıktır.
Ülkemizde en sık genç erişkinlerde ve erkeklerde görülür. Basili alan bireylerde önce tüberküloz enfeksiyonu geliçir. Bu kişilerin %5-10’unda daha sonra tüberküloz hastalıgı gelişmektedir.
Tüberküloz hastalıgı günümüzde, organ tutulumu olarak şu şekilde sınıflanmaktadır:
Akciger tüberkülozu
Balgam yaymasında basil gösterilmesine göre:
– Yayma pozitif (+) akciger tüberkülozu
– Yayma negatif (-) akciger tüberkülozu
Akciger dışı organ tüberkülozu
Tüberküloz hastalıgının toplum saglıgı açısından en önemli tipi yayma (+) akciger tüberkülozudur.
Hastalık degerlendirilirken dikkate alınması gereken diger bir nokta, hastanın daha önce tüberküloz tedavisi alıp almadıgıdır. Hasta daha önce tüberküloz ilacı almamış veya bir aydan kısa bir süre tedavi almışsa ‘yeni olgu’ olarak tanımlanır.
Tüberküloz kontrolü
Tüberkülozun kontrolünde amaç, ‘yayma (+) akciger tüberkülozu’ olgularının %70’ini saptamak ve saptanan hastaların da %85’inin iyileçmesini (kür) saglamaktır. Bu hedefe her ilaç dozunun bir gözetmen tarafından içirildigi ‘dogrudan gözetimli tedavi’ (DGT) ile ulaşmak olasıdır.
Tanı Semptomlar
• Genel semptomlar:
Kilo kaybı, ateş, gece terlemesi, halsizlik, iştahsızlık
• Solunum sistemi semptomları:
Öksürük (özellikle üç haftadan uzun süren), balgam, hemoptizi, gögüs agrısı, nefes darlıgı, ses kısıklıgı (larenks tutulumunda)
3 haftadan uzun süren öksürük en önemli semptomdur, çünkü tüberkülozda her öksürük hastalıgı yayar.
Fizik muayene
Özgül bir muayene bulgusu yoktur. Fizik muayene normal olabilecegi gibi, hasta çok agır belirti ve bulgularla da başvurabilir.
Laboratuvar
Akciger grafisi tek başına tanı koydurmaz.
Kesin tanı, mikroskobik olarak balgamda tüberküloz basilinin gösterilmesiyle konur.
Üç haftadan uzun süren öksürük yakınmasıyla başvuran her kişide, 24 saat içinde üç kez (ilk başvuruda alınan, gece boyunca toplanan ve sabah çıkarılan, ikinci örnek getirildiginde alınan balgam örneklerinde) tüberküloz basili aranmalıdır.
Balgam örnekleri, incelendikten sonra kültür için verem savaş dispanserine gönderilmelidir.
Yayma (+) akciger tüberkülozu tanısı aşagıdaki durumlarda konur:
• Üç balgam örneginden en az ikisi yayma (+) ise
• Üç balgam örneginden biri yayma (+) ve akciger grafisinde tüberkülozla uyumlu bulgu varsa
• Üç balgam örneginden biri yayma (+) ve bu örnege ait kültürde tüberküloz basili üremişse
Tedavi
Tüberküloz ilaçlarının her dozu, tüm tedavi süresince bir görevlinin gözetimi altında (DGT) içirilir. İlaçlar her gün bir kerede ve aç karnına verilmelidir.
Tedavi süresi 6 ay olup iki dönemden oluşur:
• Başlangıç Dönemi: İlk iki ay 4 ilaçla
• Devam Dönemi: Son dört ay 2 ilaçla
BAŞLANGIÇ DÖNEMİ: Dört ilaç bir arada kullanılır; HRZ ve E (ya da S)
Izoniazid (H), Rifampisin (R), Pirazinamid (Z), Etambutol (E), Streptomisin (S)
DEVAM DÖNEMİ: Iki ilaç birden kullanılır; HR
Hasta ve yakınlarına öneriler
• Tedavide beslenme, istirahat, hava degişimi gibi uygulamaların bir rolü yoktur.
• Hastalık çogunlukla aile içinde bulaştıgından, her ‘yayma (+) akciger tüberkülozu’ hastasının birlikte yaşadıgı aile bireyleri ve birlikte uzun zaman geçirdigi kişiler tüberküloz açısından degerlendirilmelidir.
• Ortamın havalandırılması basil yogunlugunu düşüreceginden, hastanın odası sık sık havalandırılmalıdır.
• Tüberküloz solunum yolu ile bulaştıgından, çatal, kaşık gibi gereçlerle bulaşmaz.
• Ilaçlar bir defada ve aç karnına içilmelidir.
İzlem
Tedavi izleminde en önemli nokta, hastanın ilaç alımının düzenli olarak gözetim altında yapılmasını saglamaktır. Ilaçlara baglı olarak iştahsızlık, bulantı, kusma ve karaciger enzimlerinde yükselme gözlenebilir. Bu yakınma ve bulgular ortaya çıktıgında sevk edilmelidir.
Sevk
Tüberküloz hastalıgı veya şüphesi olan her erişkin, tanı konulması, tedavi planı, ilaçların ücretsiz saglanması ve tedavinin düzenli yürütülmesi; hastanın aile bireyleri ve yakın temasta bulundugu kişiler de tarama amacıyla verem savaş dispanserine (VSD) sevk edilir.
• Tüberküloz hastalıgını düçündüren semptomları olan, ancak yayma incelemelerinde basil gösterilemeyen
• Yalnızca bir balgam örneginde yayma (+) olup akciger grafisi normal olan
• Yayma (+) olup daha önce bir aydan uzun süre tüberküloz tedavisi almış olan
• Tedavi sırasında iştahsızlık, bulantı, kusma ve karaciger enzimlerinde yükselme saptanan
• Tedavide beşinci ayın sonundaki kontrol balgam yaymasında basil saptanan hastalar verem savaş dispanserine sevk edilmelidir.
Sevkte dikkate alınması gereken en önemli nokta, hastalıgın yolculuk sırasında yayılma olasılıgıdır. Yayma (+) akciger tüberkülozlu hastaların hava dolaşımı iyi olmayan bir araçla sevki uygun degildir.
Yorumlar
Henüz yorum yapılmamış.