Tifo ateşi salmonella typhi bakterilerinin neden olduğu ateş ile giden akut bir hastalıktır.

Salmonella paratyphi adlı, genellikle daha az şiddetli bir hastalığa yol açan diğer  bir bakteri tarafından da oluşabilir.

Bakteriler su veya yiyeceklerde dışkı kontaminasyonu yoluyla bir insan taşıyıcı tarafından bölgedeki diğer insanlara yayılır.

Sanayi ülkelerinde tifo ateşi nadirdir ancak gelişmekte olan ülkelerde önemli bir halk sağlığı sorunu olmaya devam etmektedir.

Hindistan, Pakistan ve Mısır bu hastalığın gelişimi için yüksek riskli bölgeler olarak bilinir.

Tifo ateşi nasıl bulaşır ?

Tifo ateşi, kontamine yiyecek veya sudaki bakterilerin ağız yoluyla alınması ile bulaşır.

Akut hastalığı olan hastalar, yüksek miktarda bakteri içeren dışkı ile  suyun kirlenmesine neden olabilirler. Su kaynağının kirlenmesi, besin kaynağını da bozabilir.

Hastaların yaklaşık % 3 -% 5’i akut hastalıktan sonra bakteri taşıyıcısı haline gelir.

Bazı hastalar çok hafif hastalıktan dolayı fark edilmemektedir. Bu hastalar bakterilerin uzun vadeli taşıyıcıları olabilir.

Bakteriler, safra kesesi, safra kanalları veya karaciğerde çoğalır ve barsağa geçer.

Bakteriler haftalarca su veya kurutulmuş kanalizasyonda hayatta kalabilirler. Bu kronik taşıyıcıların semptomları olmayabilir ve uzun yıllardır yeni tifo salgınına neden olabilir.

Bakteriler hastalığa nasıl yol açar ve nasıl teşhis edilir ?

Kirlenmiş yiyeceklerin veya suyun yenmesi sonrasında, Salmonella bakterileri ince bağırsağı istila eder ve geçici olarak kan dolaşımına girerler.

Bakteri, beyaz kan hücreleri tarafından karaciğer, dalak ve kemik iliğine taşınır. Bakteriler bu organların hücrelerinde çoğalırlar ve kan dolaşımına tekrar girerler.

Hastalar, organizma kan dolaşımına girdiğinde ateş de dahil olmak üzere semptomlar geliştirir. Bakteriler, safra kesesi  ve bağırsağın lenfatik dokusunu istila eder. Burada, yüksek sayılarda çoğalırlar.

Bakteriler barsak yoluna geçer ve laboratuarda dışkıdan alınan kültürlerde tanımlanabilirler.

Dışkı kültürleri hastalığın erken ve geç dönemlerinde hassasdır, ancak kesin teşhis için kan kültürleri ile desteklenmelidir.

Tifo ateşi belirtileri nelerdir ?

Kuluçka süresi genellikle 1 ila 2 haftadır ve hastalığın süresi yaklaşık 4 ila 6 hafta arasındadır.

İştahsızlık
Karın ağrısı
Kaş ağrısı
Genel ağrı ve sızlanma
Ateş
Letarji (genellikle tedavi edilmediği takdirde)
Bağırsak kanaması veya perforasyon (hastalıktan iki ila üç hafta sonra)
İshal veya kabızlık.

Tifo hastalığı olan insanlarda genellikle 39 C – 40 C kadar yüksek ateş görülür.

Karın ağrısı ve rahatsızlığı yaygındır. Ateş sabit hale gelir.

İyileşme üçüncü ve dördüncü hafta komplikasyonsuz olanlarda görülür.

Bir ila iki hafta daha iyi hissettikten sonra hastaların yaklaşık % 10’unda tekrarlayan semptomlar yani nüks görülür. Nükseler aslında antibiyotiklerle tedavi edilen bireylerde daha sık görülür.

Tifo ateşi için tedavi ve prognoz nedir ?

Tifo ateşi, Salmonella bakterilerini öldüren antibiyotikler ile tedavi edilir.

Antibiyotik kullanmadan önce, ölüm oranı % 20 idi.

Ölüm, ağır enfeksiyon, pnömoni, barsak kanaması veya bağırsak delinmesinden kaynaklanırdı. Antibiyotikler ve destekleyici bakım ile mortalite % 1 -% 2’ye düşürülmüştür.

Uygun antibiyotik tedavisi ile genellikle 7-10 gün içinde düzelme olur.

Birkaç antibiyotik tifo hastalığının tedavisinde etkilidir. Kloramfenikol uzun yıllardır seçilen orijinal ilaçtır. Nadir görülen ciddi yan etkiler nedeniyle, kloramfenikol diğer etkili antibiyotiklerle değiştirilmiştir.

Siprofloksasin,  en sık kullanılan ilaçtır.

İntramüsküler enjeksiyonla Ceftriaxone, gebe hastalar için bir alternatiftir.

Son yıllarda direnç bildirilmesine rağmen, amfisilin ve trimetoprim-sulfametoksazol sıklıkla  reçete edilir.

Enfekte olanların % 3-5’inde ortaya çıkan taşıyıcılık durumu, uzatılmış antibiyotiklerle tedavi edilebilir. Çoğu zaman, kronik enfeksiyon yeri olan safra kesesinin çıkarılması taşıyıcılığı tedavi eder.

Tifo ateşi önlenebilir mi ?

Yüksek riskli bölgelere seyahat edenler için aşılar artık mevcuttur.

Aşılama, seyahatten en az 1 hafta önce tamamlanmalıdır ve aşı türüne bağlı olarak sadece 2 ila 5 yıl korur.

Ağızdan aşı, bağışıklık sistemi baskılanmış olan hastalarda kontrendikedir.