Psöriazis (Sedef Hastalığı) Nedir, Belirtileri, Tanısı, Nasıl Geçer, Tedavisi Nasıldır ?

  • HASTALIKLAR
  • Psöriazis (Sedef Hastalığı) Nedir, Belirtileri, Tanısı, Nasıl Geçer, Tedavisi Nasıldır ? için yorumlar kapalı
  • 1.606 kez görüntülendi

Psöriazis (Sedef Hastalığı) Nedir, Belirtileri, Tanısı, Nasıl Geçer, Tedavisi Nasıldır ?

Psözriazis veya Sedef hastalığı toplumda çok sık görülen, hakkında halk arasında “şundan dolayı çıkar !”, “kesin tedavisi budur !” şeklinde onlarca efsane üretilen can sıkıcı ve tedavisi nispeten zor bir deri hastalığıdır.

Nedenlerine, belirtilerine ve tedavi seçeneklerine bir göz atalım.

Sedef hastalığı nedir ?

Sedef hastalığı, yoğun, pul pul cilt plakları üreten, bulaşıcı olmayan, kronik bir cilt hastalığıdır.

Derideki bu kuru pullar cilt hücrelerinin aşırı hızlı çoğalmasından kaynaklanır.

Sedef, genelde dirsek, diz ve kafa derisini etkiler.

Hastalık yelpazesi, küçük cilt bölgelerinin sınırlı tutulumuyla,  tüm vücut yüzeyini etkileyen ağır, kalın plaklı kırmızı inflamasyonlu cilde kadar değişir.

Sedef hastalığı, iyileştirilemeyen, uzun süreli (kronik) bir inflamatuvar cilt durumu olarak düşünülür. Periyodik olarak düzelen ve kötüleşen değişken bir gidişata sahiptir.

Sedef hastalığının kendiliğinden yıllarca iyileşip remisyonda kalması alışılmadık bir durum değildir. Birçok kişi soğuk kış aylarında semptomlarının kötüleştiğini söyler.

Sedef hastalığı tüm ırkları ve her iki cinsiyeti etkiler.

 

Sedef hastalığı, bebeklerden yaşlılara kadar her yaştaki insanlarda görülebilmesine rağmen, çoğunlukla ilk yetişkinlik döneminde başlar.

Psoriyazisli hastaların yaşam kalitesi, cildinin görünümü nedeniyle sıklıkla azalır. Sedef hastalığı olan kişilerde diyabet, yüksek kan lipidleri, kardiyovasküler hastalıklar ve diğer çeşitli inflamatuvar hastalıkların sıklığı daha yüksektir. Bu, inflamasyonu  kontrol etmekteki yetersizliği yansıtıyor olabilir.

Sedef hastalığının nedenleri ve risk faktörleri nelerdir ?

Kesin neden bilinmiyor.

Genetik yatkınlık ve çevresel faktörler de dahil olmak üzere bir kombinasyon söz konusudur.

Aynı ailenin üyelerinde sedef hastalığının görülmesi sık görülür. Bağışıklık düzenindeki bozukluklar (T lenfositleri yanlışlıkla yabancı maddelere saldırmak yerine sağlıklı hücreleri hedef alırlar) ve inflamasyon kontrolünün önemli roller oynadığı düşünülmektedir.

Son 30 yıldaki araştırmalara rağmen, sedef hastalığını ortaya çıkaran ana neden hala bir gizem.

Sedef hastalığının çeşitleri nelerdir ?

Plak sedef hastalığı veya psöriazis vulgaris (yaygın plak tipi), guttat sedef hastalığı (küçük, damla damla lekeler), ters sedef hastalığı (koltuk altları, göbek, kasık ve kalçalarda görülen kıvrımlarda) ve püstüler psoriyazis (küçük pus dolu sarımsı kabarcıklar) gibi sedef hastalığının birkaç farklı formu vardır.

Avuç içi ve tabanları tutan tipe palmoplantar sedef hastalığı denir.

Eritrodermik sedef hastalığında tüm cilt yüzeyi hastalığa karışır. Bu psoriyazisli hastalar sıklıkla soğuk hissederler ve önceden kalp problemine sahip olduklarında konjestif kalp yetmezliği gelişebilirler.

Tırnak sedefi, tırnak mantarıyla karıştırılabilecek sarı noktalar üretir.

Saçtaki sedef hastalığı, lokalize saç dökülmesi, bol kepeklenme ve şiddetli kaşıntıya neden  olabilir.

Sedef hastalığı eklemleri etkileyebilir mi ?

Evet, sedef hastalığı, inflamasyonlu eklemler ile ilişkili olup etkilenenlerin yaklaşık üçte birinde bulunur.

Aslında, bazen eklem ağrıları, bozukluğun tamamen tek belirtisi olabilir. Sedef hastalığına bağlı eklem hastalığına psoriatik artrit denir. Eller, dizler ve ayak bileklerinin eklemleri en sık etkilenen bölgelerdir.

Psoriyatik artrit yıkıcı bir artrit formudur ve hastalığın ilerlemesini durdurmak için ilaçlarla tedavi edilir.

Psoriatik artritin başlama yaş ortalaması 30-40 arasındadır. Genellikle, cilt belirtileri artrit başlangıcından önce başlar.

Sedef hastalığı sadece tırnakları etkiler mi ?

Evet, sedef hastalığı sınırlı sayıda hastada sadece tırnakları tutabilir.

Bu tipin genellikle tedavi edilmesi çok zordur. Tedavi seçenekleri sınırlıdır ve tırnak üstü kütikül üzerine uygulanan güçlü topikal steroidler, tırnak üstü kütikülde steroid enjeksiyonu ve aşağıda tarif edildiği gibi oral veya sistemik ilaçlar kullanılır.

Sedef hastalığı belirtileri ve bulguları nelerdir ? Sedef hastalığı neye benzer ?

Plak sedef hastalığı klasik olarak dirsek, diz ve kafa derisindeki cildi etkiler ve genellikle kaşıntılı olur.

Herhangi bir alanda olabilse de, plak sedef hastalığı sürtünme, çizilme veya aşınma bölgelerinde daha sık görülme eğilimi gösterir.

Bazen bu küçük kuru beyaz cildin birinden çekildiğinde deride küçük bir kan lekesi oluşur. Bu sedef hastalığında Auspitz işareti olarak adlandırılan özel bir tanı işaretidir.

Tırnak sedef hastalığı, tırnak mantar enfeksiyonu ile karıştırılabilir ve yanlış bir şekilde mantar tırnak enfeksiyonu teşhisi konabilir.

Guttat sedef hastalığının semptom ve bulguları arasında, boğaz ağrısı sonrası eşzamanlı olarak derinin yüzeyinin büyük bölümlerini etkileyebilen, darbeli, pul pul olabilen, kıvrımlı veya küçük plaklar bulunur.

Ters sedef hastalığında genital lezyonlar, özellikle de kasık ve penis başında sık görülür. Göbek gibi nemli bölgelerdeki sedef hastalığı veya kalçalar arasındaki bölge (intergluteal kıvrımlar), düz kırmızı plaklar gibi görünebilir. Bu mantar enfeksiyonları, maya enfeksiyonları, alerjik döküntüler veya bakteriyel enfeksiyonlar gibi diğer cilt koşullarıyla karıştırılabilir.

Püstüler psoriyazis belirtileri ve bulguları, gövde üzerinde irin dolu küçük kabarcıklarla hızlı başlar. Hastalar genellikle sistemik olarak hastalanır ve ateş olabilir.

Eritrodermik psoriyazis, çoğunlukla tüm deri yüzeyini kapsayan kırmızı geniş alanlar olarak görülür. Hastalar genellikle kendilerini soğutulmuş hissederler.

 

Saç derisinde sedef, kuru gevreği andırır ve ciltte kırmızı alanlar oluşturur. Sadece kafa derisi dahil olduğunda, kafa derisi sedef hastalığı ile seboreik dermatit arasındaki farkı ayırmak zor olabilir. Bununla birlikte, tedavi genellikle her iki koşul için de çok benzerdir.

Sedef hastalığının tanısı nasıl konur ?

Sedef hastalığının teşhisi, cildin fizik muayenesi, tıbbi öykü ve ilgili aile sağlığı öyküsü ile konur.

Bazen deri biyopsisinde elde edilen doku mikroskobik incelemesi de dahil olmak üzere laboratuvar testleri gerekli olabilir.

Egzama vs sedef hastalığı farkı

Bazen egzamatöz dermatiti psoriyazisden ayırmak zor olabilir. Bu, biyopsinin iki koşul arasında ayrım yapmak için oldukça değerli olabileceği durumdur.

Hem egzamatöz dermatit hem de sedef hastalığı benzer tedavilere yanıt verir.

Kaç kişide sedef hastalığı mevcuttur ?

Psoriyaz oldukça yaygın bir cilt durumudur ve ABD nüfusunun yaklaşık % 1 -% 3’ünü etkilediği tahmin edilmektedir.

Dünyada yaklaşık 125 milyon insanda görülmektedir.

Türkiye’de de benzer oranlar mevcuttur.

Sedef hastalığı bulaşıcı mıdır ?

Hayir.

Bir kimse baska kimseden kapmaz ve ciltten cilte temasla baska kimseye geçmez.

Sedef hastalığı için bir tedavi var mı ?

Hayır, sedef hastalığı şu anda kesin olarak iyileştirilemiyor.

Bununla birlikte, tamamen normal bir cilt yüzeyi üreten remisyonlar elde edilebiliyor.

Sedef hastalığı kalıtsal mıdır ?

Sedef hastalığı kişiden kişiye bulaşıcı olmasa da bilinen kalıtsal bir eğilim vardır. Bu nedenle, aile geçmişi tanıyı yapmada çok yardımcı olur.

Sedef hastalığını kimler tedavi eder ?

Dermatologlar sedef hastalığının teşhis ve tedavisinde, romatologlar ise eklem hastalıkları ve psoriatik artrit tedavisinde uzmanlaşmıştır.

Dermatologlar, aile hekimleri, iç hastalıkları doktorları, romatologlar ve diğer tıp doktorları dahil birçok doktor sedef hastalığını tedavi edebilir.

Sedef hastalığı tedavi seçenekleri nelerdir ?

Birçok etkili sedef hastalığı tedavi seçeneği vardır.

En iyi tedavi  kısmen hastalığın türü, şiddeti ve etkilenen cildin miktarına bağlıdır.

Vücudun yalnızca küçük alanlarını (toplam deri yüzeyinin % 10’undan azını) içeren hafif hastalık için, kremler, losyonlar ve spreyler gibi topikal tedaviler çok etkili ve kullanımı güvenlidir. Bazen steroidlerin sert veya dirençli izole psoriatik plak içine küçük bir lokal enjeksiyonu yardımcı olabilir.

Vücudun çok daha geniş alanlarını (toplam deri yüzeyinin >% 10’u veya daha fazlasını) kapsayan orta ila ağır hastalık için, topikal ürünler uygulanması etkili veya pratik olmayabilir. Morötesi ışık tedavileri veya sistemik (haplar veya enjeksiyonlar gibi vücut bakımları) ilaçlar gerektirebilir.

Dahili ilaçların genellikle daha fazla riski vardır. Topikal tedavinin psoriatik artrit üzerinde bir etkisi olmadığı için, sistemik ilaçların, kalıcı eklem yıkımına ilerlemeyi durdurması genellikle gereklidir.

Hiçbir ilaç, herkes için % 100 etkili ve güvenli değildir. İlacın riskleri ve potansiyel yararı, her sedef hastalığı türü ve birey için düşünülmelidir.

Sedef hastalığında hangi kremler, losyonlar ve ilaçlar kullanılır ?

Topikal (cilde uygulanan) tedaviler arasında topikal kortikosteroidler, kalsitriol, topikal retinoidler, nemlendiriciler, topikal immünomodülatörler, kömür katranı, antralin ve vitamin D analog kremleri bulunur.

Topikal kortikosteroidler (hidrokortizon gibi steroidler), sedef hastalığının kısıtlı veya küçük alanlarında birinci basamak tedavisi için çok yararlıdır. Bunlar, sprey, sıvı, krem, jel, merhem ve köpük gibi birçok preparatta bulunur.

Bunlar genellikle etkilenen cilt bölgelerine günde bir veya iki kez uygulanır. Güçlü steroid preparatları kullanımda sınırlı olmalıdır. Aşırı kullanım veya uzun süreli kullanım, kalıcı deri incelmesi ve atrofi adı verilen hasar gibi sorunlara neden olabilir.

Kalsitriol kremi kalsiyum metabolizması üzerine etkisi nedeniyle sedef hastalığında yararlıdır. Kalsitriolün avantajı, topikal steroidler gibi cildin inceltilmemesidir.

Cilt yüzeyinin % 20’sinden fazlasında bu tür ilaçların uzun süre kullanılması vücuttaki kalsiyum düzeylerinde anormal bir artışa neden olabilir.

Özellikle terapötik konsantrasyonlardaki salisilik asit, laktik asit, üre ve glikolik asitli nemlendiriciler sedef hastalığında yardımcı olabilir.

Vazelin ve diğer mülayim nemlendiriciler, en azından sedef hastalığının kuru görünümünü azaltmada yardımcı olabilir.

İmmünomodülatörler (takrolimus ve pimekrolimus) hafif sedef hastalığında da sınırlı başarı ile kullanılmıştır. Bunların cildin inceltilmesine neden olmama avantajı vardır. Deri enfeksiyonları ve muhtemel maligniteler de dahil olmak üzere diğer potansiyel yan etkilere sahip olabilirler.

Orta Doğu’daki Ölü Deniz gibi yüksek tuz konsantrasyonlu sularda banyo yapılması ile birlikte, güneş ışığına dikkatli bir şekilde maruz kalma sedef hastalarına faydalı olabilir.

Kömür katranı yani zift, şampuanlar, banyo özütleri ve kremler de dahil olmak üzere birçok preparatta bulunur. Kömür katranı sedef hastalığında kötü görünümü ve pulları azaltabilir. Ziftle elde edilen en büyük avantaj, ciltte incelme olmamasıdır.

Anthralin topikal kullanım için krem, merhem veya macun olarak kullanılabilir. Olası tahriş ve deride renk değişikliği yapabilir. Anthralin psoriatik cilde 10-30 dakika süreyle uygulanabilir.

Sedef hastalığı şampuanları mevcut mu ?

Kömür katranlı şampuanlar, kafa derisinin sedef hastalığını kontrol etmede çok yararlıdır. Günlük şampuanı kullanmak çok yararlı olabilir.

Reçetesiz olarak çeşitli şampuanlar mevcuttur. Bir şampuanın diğerinden üstün olduğuna dair bir kanıt bulunmamaktadır. Genellikle, katran şampuanı seçimi kişisel tercih meselesidir.

Sedef hastalığında hangi oral ilaçlar kullanılabilir ?

Ağız yoluyla verilen ilaçlar arasında metotreksat, asitretin, siklosporin (Neoral), apremilast ve diğerleri bulunur.

Oral prednizon genellikle sedef hastalığında kullanılmaz ve eğer uygulanırsa alevlenmeye neden olabilir.

Asitretin belirli sedef hastalığı türleri için kullanılan oral bir ilaçtır. Her hastalığın tipinde etkili değildir. Hamile olmayan ve en az üç yıl hamile kalmayı planlamayan bayanlarda kullanılabilir.

Başlıca yan etkiler arasında cildin ve gözlerin kuruluğu ve kandaki trigliseritlerin ve kolestrolün geçici olarak yükselmiş olması bulunur. Kan testleri genellikle bu terapiye başlamadan önce gereklidir ve trigliserid düzeylerini izlemek gerekir.

Siklosporin, organ nakli de dahil olmak üzere diğer tıbbi kullanımlar için kullanılan güçlü bir immünosupressif ilaçtır. Şiddetli, tedavisi zor olan yaygın sedef hastaları için kullanılabilir.

İyileştirme ve sonuçlar başlangıçta çok hızlı olabilir. Potansiyel toksisite nedeniyle, siklosporin birçok psoriyaz hastası için iki yıldan fazla kullanılmamalıdır. Olası muhtemel yan etkiler böbrek ve kan basıncı sorunlarını içerir.

Metotreksat romatoid artrit için yaygın kullanılan bir ilaçtır ve sedef hastalığında uzun yıllar etkili bir şekilde kullanılmaktadır. Genellikle haftalık küçük dozlarda (5 mg-25 mg) oral ya da enjeksiyon yoluyla verilir.

Tedavi öncesi ve sırasında kan testleri yapılmalıdır. İlaç karaciğer ve akciğer hasarına neden olabilir. Yakın hekim gözlemi ve aylık ila üç aylık ziyaretler ve laboratuarlar testleri genellikle gereklidir.

Sedef hastalığında hangi enjeksiyonlar yapılabilir ?

Sedef hastalığı ilaçlarının en yeni kategorisine biyolojikler denir, çünkü canlı hücreler tarafından üretilirler. Bunların hepsi proteinlerdir ve bu nedenle cilt yoluyla uygulanmalıdır.

Tüm biyolojikler, sedef hastalığında aşırı aktif olan bağışıklık enflamatuar yanıtının belli bölümlerini bastırarak çalışır.

Mevcut biyolojikler adalimumab (Humira), infliximab (Remicade), etanersept (Enbrel), ustekinumab (Stelara), sekukinumab (Cosentyx) ve iksekizumab’ı (Taltz) içerir.

Şu anda, sedef hastalığı için biyolojik ilaçların ana sınıfları

TNF (tümör nekroz faktörü) blokerleri

Enflamasyonun interlökin kimyasal habercileriyle etkileşime giren ilaçlar.

TNF blokerleri arasında etanersept (Enbrel), infliximab (Remicade) ve adalimumab (Humira) bulunur.

TNF-alfa bloke edici ilaçlar, psoriatik artrit ve sedef hastalığı deri hastalığının tedavisinde bir avantaja sahiptir.

Bu ilaç sınıfının en büyük yan etkisi bağışıklık sisteminin bastırılmasıdır. Bu ilaçlar varken enfeksiyon riskinin artması nedeniyle, hastalar kendilerinde  ateş veya bulaşma belirtileri varsa doktora bildirmelidirler.

Sedef hastalığı diyeti var mı ?

Sedef hastalığı olan hastaların çoğu aşırı kilolu gibi görünmektedir. Bu hastalarda için kardiyovasküler hastalık ve diyabet gelişme eğilimi olduğundan, normal bir vücut ağırlığını korumaya çalışmaları kuvvetle önerilir.

Kanıt çok seyrek olmakla birlikte, ince hastaların tedaviye cevap verme olasılığı daha yüksektir.

Diyet çalışmalarının gerçekleştirilmesi ve yorumlanması zordur, ancak yağ içeriği zeytinyağı ve balık yağı gibi çoklu doymamış yağlardan oluşan bir diyetin sedef hastalığı için faydalı olduğu düşünülmektedir. Akdeniz diyeti buna örnektir.

Sedef hastalığında ışık terapisi nedir ?

Işık terapisine ayrıca fototerapi denir.

PUVA (psoralen + UVA’nın kısaltması), UVB ve dar bant UVB’yi içeren birkaç tıbbi hafif terapi türü vardır. Bu yapay ışık kaynakları onlarca yıldır kullanılmaktadır.

Doğal güneş ışığı sedef hastalığını tedavi etmek için de kullanılır. Günlük güneş ışığına kısa, kontrollü maruz kalma, bazı hastalarda sedef hastalığına yardımcı olabilir veya temizleyebilir.

Ayrıca, sedef hastalığını tedavi etmek için kullanılan lazerler ve fotodinamik terapi (ışık aktive edici bir ilaç ve özel bir ışık kaynağı kullanımı) gibi yeni ışık kaynakları da vardır.

PUVA kullanan hastalar genellikle güneş duyarlıdır ve PUVA sonrası bir süre güneşe maruz kalmamalıdır. PUVA ile sık rastlanan yan etkiler yanma, cildin yaşlanması, lentijinler adı verilen kahverengi lekelerin artması ve melanom da dahil olmak üzere cilt kanseri riskinin artmasıdır.

UVB ile potansiyel yan etkiler arasında deri yanması, erken yaşlanma ve muhtemel cilt kanseri riski artışı bulunur. UVB tedavisi ile cilt kanseri riskinde göreli artış, daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyar, ancak muhtemelen PUVA’dan daha düşüktür.

Bazen UVB, katran uygulaması gibi diğer tedavilerle birleştirilir. Goeckerman, bu kombinasyonu kullanan özel bir sedef hastalığı tedavisidir.

Son zamanlarda dar bant ultraviyole ışığı ile aynı aralıkta mor ötesi ışık üreten bir lazer (excimer laser XTRAC) geliştirildi. Bu ışık, avuç içleri, tabanlar ve kafa derisi gibi cildin küçük alanlarına lokalize sedef hastalığı için yararlı olabilir. Kapsamlı hastalıklarda kullanmak pratik değildir.

Sedef hastalığının uzun vadeli prognozu nedir ?

Genel olarak, sedef hastalığı olan çoğu hastanın prognozu iyidir.

Tam tedavi olmasa da kontrol edilebilir.

Sedef hastalığını önlemek mümkün müdür ?

Sedef hastalığı kalıtsal olduğu için şu an sağlıklı bir yaşam tarzına girmekten başka hiçbir şeyi önermek olanaksızdır.

 

Bunları da Merak Edebilirsiniz;

“Osteoartrit (Kireçlenme) Nedir ?”

“Kalp Krizi (Miyokard İnfarktüsü) Nedir ?”

“Bruselloz Nedir, Peynirle Geçer mi ?”

“Diyabet Belirtileri ve Tedavisi”

“Ceviz Saç Dökülmesinde Faydalı mı ?”

“Sivilce Nasıl Geçer ?”

“Mantar Zehirlenmesi Neden Öldürür ?”

“Fındık Kalbi Korur mu ?”

“Selülit Nedir, Nasıl Geçer ?”

“CA 125 Testi Ne İçin İstenir ?”

“Pankreas Kanseri Nedir ?”

“Kistik Fibrozis ve Ter Testi Nedir ?”

“Karaciğer Yağlanması Neden Olur ?”

“Meme Kanseri Belirtileri Nelerdir ?”

“Akciğer Kanserinde Yaşam Süresi Ne kadardır ?”

“Evde Uyuşturucu Testi Nasıl Yapılır ?”

“Sürekli Yorgunluk Neden Olur ?”

“ALT testi Ne İşe Yarar ?”

“Hacamatın Faydaları ve Zararları Nelerdir ?

 

Etiketler:

BU KONUYU SOSYAL MEDYA HESAPLARINDA PAYLAŞ

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış.