Prostat Nedir?
Prostat hastalığı anlamında kullanılsa da Prostat, tek başına bir hastalık değildir. Prostat; erkeklerin üreme sistemlerinin bir parçası olan, şeklen ve boyutsal olarak cevize benzeyen küçük bir salgı bezdir. İdrar torbasının altında ve kalın bağırsağın yani rektumun önünde yer alır.

Üretra olarak bilinen ve idrarın idrar torbasından taşınmasını sağlayan idrar yolunun başlangıç kısmını kalın bir yüzük gibi saran prostat salgı bezinin görevi, meniyi oluşturan sıvının yaklaşık %20’lik kısmını salgılamak ve spermin dışarı atılmasını sağlamaktır.

Prostat hastalıkları temelde prostatın büyümesi ve prostat iltihaplanması yani Prostatit olmak üzere 2 ayrı şekilde görülür; halk arasında Prostat olarak kullanılan hastalık “iyi huylu prostat büyümesi”dir. Kötü huylu prostat büyümesi de mümkündür; ki bu durum prostat kanseri olarak bilinmektedir.

İyi Huylu Prostat Büyümesi Nedir?
Benign Prostat Hiperplazisi (BPH)olarak bilinen iyi huylu prostat büyümesi, prostat bezinin büyüyerek idrar yolunu sıkıştırıp daraltması olarak tanımlanabilir. Prostat büyümesi yaygın olarak görülen, hayati risk taşımayan ancak hastanın hayat kalitesini azaltan bir rahatsızlıktır. Halk arasında “prostat” olarak bilinen İyi Huylu Prostat Büyümesi idrar kesesinin tam boşaltılamamasına ve tedavi edilmezse; idrarın böbreklere kaçıp, işlevsel bozukluğa yol açmasına sebep olabilir.

Prostat Belirtileri
Prostat bezinin büyümeye başlamasının sebep olduğu belirtiler, büyüme oranı doğrultusunda kişiden kişiye göre değişiklik gösterebilir. Bazı erkekler prostat büyümesi başladığı halde belirtilerini hissetmeyebilirler. Ancak ileri safhalarda belirtilerin şiddeti artar ve kişinin hayat kalitesi ciddi anlamda düşer. Prostat büyümesinin en sık görülen belirtileri şu şekilde özetlenebilir;

İdrar yapmaya başlamada zorluklar yaşanabilir.
İdrarın kesik kesik yapılması
Sık idrar yapma gereksinimi
Gece uykularının idrar yapma ihtiyacı sebebiyle sık sık kesilmesi
Acil idrar yapma ihtiyacı, sıkışma
İdrarın tam boşaltılamaması
İdrar çıkarmak için zorlanma ve ıkınma gerekmesi
İdrarda kan görülmesi
İdrar bittikten sonra damlamalar
İdrar yapılırken yanma hissi

Prostat Nedenleri
İyi huylu prostat büyümesinin sebebi henüz tam bilinmemektedir. Bu problemi genellikle 40 yaşından büyük erkekler yaşar ve bu sebeple ilerleyen yaş ve yaşın ilerlemesine bağlı olarak meydana gelen hormonal değişimler Prostat sebepleri olarak gösterilir. Hormonal değişimlerle meydana gelen prostat büyümesini genetik faktörler de tetikleyebilmektedir. Yapılan araştırmalar sonucu 60 yaşındaki erkeklerin yaklaşık %50’sinde iyi huylu prostat büyümesi görülürken, 80 yaşındakilerde bu hastalığın görülme oranı %90’a kadar çıkmaktadır.

büyümüş prostat idrar kanalı farkları
Prostat Tedavisi
Prostatın büyüme oranı, prostat büyümesinden kaynaklı hastanın diğer organlarının etkilenip etkilenmemesi ve hastanın şikayetlerinin yoğunluğuna göre tedavi şekilleri değişmektedir. Prostat tedavileri cerrahi olmayan ve cerrahi tedaviler olmak üzere ikiye ayrılabilir.

Cerrahi Olmayan Tedaviler
İzlem: Belirtiler hastayı çok rahatsız etmiyorsa, ancak prostat bezinde büyüme varsa; hastanın sağlık durumu doktorlar tarafından takibe alınır. Belli aralıklarla hasta muayene edilir. Hastanın sağlık durumunun doktorlar tarafından kontrol altında tutulduğu bu evrede, hastanın dikkat etmesi ve uygulaması gerekenler kendisine bildirilir.
Bu aşamada hastanın, yatmadan en az iki saat önceye kadar sıvı alımını durdurması, alkol ve kafein tüketimini azaltması mümkünse tamamen kesmesi ve düzenli egzersiz yapması gerekir.

İlaç Tedavisi: Hasta doktorların önerilerine uyduğu halde, prostat büyümesinin semptomları artıp şiddetlendiyse; belirtilerin nedenlerinin ortadan kaldırılması amacıyla ilaç tedavisine başlanabilir. İlaç tedavisi ve yaşam biçimi değişiklikleri tedavisi birlikte uygulanmaya başlanır. İlaç tedavileriyle prostat büyümesinin etkilerinin iki farklı şekilde azaltılması amaçlanır; Prostat bezinin küçülmesi için 5 Alfa Reduktaz İnhibitörleri, idrar torbası etrafındaki düz kasların gevşetilmesi için ise Alfa-Blokerler verilir.
Cerrahi Tedaviler
Transüretal Prostat Rezeksiyonu: (TURP), İyi huylu prostat büyümesi olan hastaların tedavisinde en çok kullanılan cerrahi yöntemlerdin başında yer alır ve kısaca TUR-P olarak bilinir. Kapalı yöntemlerle yapılan TUR-P prostat ameliyatı sırasında hasta genel ya da epidural anestezi etkisinde olur. İdrar kanalından “rezektoskop” adı verilen özel bir alet ile girilip prostat bezinin dokuları elektrik akımı yardımıyla kesilir. İdrar yolunu tıkadığı için kesilen ve idrar torbası içine biriken prostat parçaları vakumlanarak çıkartılır.
Transüretral Prostat İnsizyonu (TUIP): Kapalı prostat ameliyatlarının diğer bir çeşididir. Bu cerrahi müdahale, prostat çok büyümese dahi idrar tıkanıklığının ciddi boyutlara ulaştığı hastalarda yapılmaktadır. TUIP operasyonunda prostat bezi kesilmez, idrar kanalı genişletilir.
Transüretral Prostat Buharlaştırma (YUVP): Bu yöntemde Transüretal Prostat Rezeksiyonu’nda olduğu gibi idrar yolundan içeri girilir ancak prostat dokusunda kesi yapılmaz; fazla doku elektrik enerjisiyle buharlaştırılır.
Lazer Ameliyatları: Lazer teknolojisinin gelişmesi, lazerin medikal alanda da yaygın olarak kullanılmaya başlanmasına sebep olmuştur. Prostat ameliyatlarında kullanılan iki farklı lazer enerjisi vardır; Holmium Lazer ve Greenlight Lazer.
Holmium Lazerle Prostat Ameliyatları (HoLAP ve HoLEP): Holmium lazer kullanılarak prostatın bir kısmı kesilir ya da buharlaştırılır. Fazla büyümüş prostat dokularının tedavisinde rahatlıkla kullanılır ve iyileşme süreci oldukça kısadır.
Greenlight; Fotoselektif Prostat Buharlaştırılması (PVP): Kanda bulunan hemoglobin tarafından emilen Greenlight lazer, prostat dokusunu ve bölgedeki kan damarlarını buharlaştırır. Genel anestezi ya da epidural anestezi altında yapılan operasyon, üretradan sistoskop denilen özel bir alet ile girilerek gerçekleştirilir. Ameliyat sonrasında kanama neredeyse hiç görülmez, hastanede kalma süresi de çok azdır.
İyi Huylu Prostat Büyümesi Nasıl Önlenir?
İyi huylu prostat büyümesinin sebeplerinin de tam bilinmemesi bu sorunun cevabını zorlaştırsa da uzmanların hastaların beslenmeleri ile ilgili bazı önerileri vardır.

Çok yağlı gıdalar tüketmemek, alkol tüketimini kontrol altına almak ve protein ağırlıklı beslenmek prostat bezinin büyümesini engelleyebilir. Ancak proteinin alındığı gıdalara da özen gösterilmelidir; kırmızı et çok fazla tercih edilmemelidir. Yumurta, süt, soya, balık, tavuk ve peynir gibi gıdalar ise hastalığın önlenmesinde oldukça etkilidir.

Op. Dr. Cabbar Sarı