İç Hastalıkları ve Endokrinoloji Uzmanı Prof. Dr. Pınar Kadıoğlu, (Prolaktin nedir, ne iş yarar?) sorusunu şöyle cevaplıyor;  (Süt hormonu olarak da bilinen Prolaktin, hem kadınlarda hem de erkeklerde salgılanan hipofiz bezi tarafından üretilen bir hormondur. Prolaktinin görevi, hamile ve emziren kadınlarda süt üretimini başlatma ve devam ettirme iken, erkeklerde ise sperm yapısı ile sperm hareketi üzerinde etkilidir. Prolaktin değeri, yapılacak kan testi ile tespit edilir.)

Prolaktin, süt hormonu olarak da bilir. Bu hormon, emziren annelerde süt üretiminden sorumludur. Emziren annelerde Prolaktin üretimi yüksek olmakla birlikte, erkeklerde ve hamile olmayan kadınlarda ise düşük seviyelerde üretilir.

Normal prolaktin değerleri nedir?

Kadınlarda prolaktin değeri, normalde 20 ng/ml’den (nanogram/mililetre) daha düşük, erkeklerde ise 15-16 ng/ml’den düşük olur.

Hamile olmayan kadınlarda: 2-29 ng/mL

Hamilelerde: 10-209 ng/mL (hamileliğin farklı dönemlerinde farklı değerler alabilir)

Erkeklerde: 2-18 ng/mL (nanogram/mililitre)

Prolaktin testi neden yapılır?

Bu belirtilerden muzdaripseniz, doktora gittiğinizde doktorunuz sizden prolaktin testi isteyecektir:

1. Nedeni bilinmeyen baş ağrısı
2. Doğum sonrası veya hamilelik harici göğüslerden su gelmesi
3. Cinsel ilişkide ağrı
4. Yüzde veya vücutta aşırı kıllanma
5. Anormal sivilceler
6. Ereksiyon bozukluğu
7. Cinsel performans düşüklüğü
8. Kısırlık
9. Prolaktin üreten tümörler varlığında
10. Prolaktin üreten tümörlerin tedavisinin izlenmesinde
11. Prolaktin üreten tümörlerin tekrarlamasında

Prolaktin yüksekliği nedenleri nelerdir?

1. Prolaktinoma (Hipofiz bezinde oluşan iyi huylu bir tümördür. Bu tip tümörler aşırı miktarda prolaktin salgılanmasına yol açar. Hormon salgılayan hipofiz tümörlerinin en sık rastlanılanıdır.)
2. Galaktor (gebelik olmadan ortaya çıkan anne sütü üretimi)
3. Erkeklerde ereksiyon bozuklukları
4. Anoreksiya nevroza (Bir tür yeme bozukluğu)
5. Hipotalamusta ortaya çıkan hastalıklar
6. Böbrek hastalıkları
7. Karaciğer hastalıkları
8. Akciğer kanseri
9. Bazı uyuşturucu maddelerin kullanımı
10. Stres
11. Hipofiz bezi tümörü
12. Kısırlık
13. Hamilelik
14. Göğüslerin uyarılması 
15. Yüksek proteinli öğünler tüketmek, uzun süreli veya ağır egzersiz yapmak (geçici yüksekliğe neden olur)
16. Göğüs duvarına alınan darbeler
17. Kullanılan ilaçların yan etkileri
18. Çemen otu, rezene tohumu ve çayır üçgülü prolaktin yüksekliğine neden olabilir.  
19. Amenore (Düzensiz adet görme, yahut hiç adet olamama)
20. Sürekli yaşanan baş ağrıları ve görme bozuklukları

Prolaktin yüksekliği belirtileri

Kısırlık

Cinsel isteksizlik

Vajinada kuruluk

Hamilelik ve emzirme dışında göğüsten süt gelmesi

Adet düzensizlikleri yahut hiç adet görmeme

Ereksiyon bozukluğu

Erkeklerde jinekomasti olarak adlandırılan meme büyümesi

Erkeklerde vücut kas kütlesinde ve vücut tüylerinde azalma

Prolaktin yüksekliği nasıl düşürülür?

Prolaktin yüksekliği tedavisi, bu durumun nedenine göre değişir.

Prolaktin seviyesini düşüren ilaçların kullanımı

Bromokriptin, Parlodel ve Sikloset ve kabergolin gibi ilaçlar, prolaktin üretimini azaltır. Prolaktin yüksekliği genellikle ilaca cevap verir, ilaç tedavisi ile düşürülür. Bu ilaçlar, beynin yüksek prolaktin düzeylerini kontrol etmek için dopamin üretmesine yardımcı olur. Ayrıca prolaktinom tümörlerini de daraltabilirler.

Cerrahi operasyon

Prolaktin yüksekliği hipofiz bezindeki tümörden kaynaklanıyorsa doktor ameliyatla tümörü çıkarma işlemi uygular.

Radyasyon tedavisi

İlaçlar ve ameliyat prolaktin seviyesini düşürmediyse, doktorunuz ışın terapi ile tümörü küçültme yoluna gider.

Prolaktin seviyesini düşürmek için uzman önerileri

1. Stresten uzak durun
2. Uykunuzu iyi alın
3. Balık, et, ıspanak gibi çinko içeren gıdalarla beslenin
4. B6 vitamini içerikli besinler tüketin
5. E vitamini de prolaktin seviyesini düşürebildiğinden, doktora danışıp E vitamini takviye ilacı içebilirsiniz.

Prolaktin düşüklüğü (Hipoprolaktinemi)

Endokrinoloji Derneğine göre prolaktin seviyesinin düşük olması,hipoprolaktinemi olarak adlandırılır ve emziren kadınlardan çok az süt gelmesi, bağışıklık sisteminin zayıflığı gibi durumlara yol açar.

Prolaktin hormonu düşüklüğü, yüksekliğine nazaran çok daha nadir görülen bir durumdur. 2 ng/mL altındaki çoğu vaka hipofiz bezi fonksiyon bozukluğu nedeni ile ortaya çıkmaktadır.

Prolaktin düşüklüğü nedenleri

1. Dopamin, Levodopa, Çavdarmahmuz, Bromokriptin ve pergolit gibi D2 reseptörlerini aktifleştiren ilaçlar, Amfetamin gibi ilaçların kullanılması
2. Bağışıklık sistemi hastalıkları
3. Hipopitüitarizm (Hipofiz bezinin yeterli miktarda hormon salgılamaması)
4. Büyüme hormonu yetersizliği
5. Hipofiz bozuklukları
6. Hipofiz tümörü
7. Kraniofarenjioma (Kraniofaringiomalar en sık hipofiz bezi üzerinde meydana gelen nadir görülen iyi huylu bir beyin tümörüdür.)
8. Ameliyat sonrası
9. Boş sella sendromu
10. Sheehan sendromu
11. Kafa Travması
12. Çeşitli nedenlerden vücutta aşırı dopamin salgılanması
13. Hemokromatoz (Kalıtsal veya sonradan edinilmiş bir demir metabolizması bozukluğudur. Hemokromatoz hastalarının vücutlarında, vücutlarının gereksinmelerinden daha fazla demir birikir.)

Prolaktin düşüklüğü belirtileri

Kadınlarda anne sütünün az gelmesi

Halsizlik

Saç dökülmesi

Prolaktin düşüklüğü tedavisi

Prolaktin düşüklüğünden muzdaripseniz ilk yapmanız gereken Üniversite hastanesinin Endokrinoloji bölümüne başvurmalısınız. Doktor öncelikle durumun nedenini tespit edip gerekli tedaviyi gerçekleştirecektir. Yalnız ilaç tedavisi istenen ölçüde etkili olmamaktadır. Prolaktin düşüklüğüne neden olabilecek etkenlerden uzak durulmalı, hipofiz bezi sorunlarından kaynaklanan vakalarda hastalık nedeni tespit edilerek tedavi yoluna gidilmelidir.