Pnömoni, toplum içindeki günlük yaşam sırasında ortaya çıkan akciger parankimi enfeksiyonudur. Ölüm oranı, hafif pnömonili hastalarda %1-5 iken ağır hastalarda %25’lere ulaşır.

Pnömoni, akciğer parankimasının akut inflamatuar bir hastalığıdır.

Etiyolojisinde çeşitli nedenler rol oyna­maktadır.

a) Bakteriyel Pnömoniler (Pnömokoklar, streptekokolar, stafilokoklar, tüberküloz basili ve diğer bakterilerdir).

b) Virüsler.

c) Mantarlar

d) Radyasyon, travma, zehirli gaz irritasyonu gibi fizik etkenler pnömoniye ne­den olabilir.

Tanı

Semptomlar
Ateş, öksürük, balgam çıkarma, yan agrısı, nefes darlıgı.

Fizik muayene
Bronşiyal solunum sesi ve/veya ince rallerin duyulması

Akciger grafisi
Akciger grafisinde parankimal infiltrasyon görülmesi

Klinik yaklaşım

Tipik Pnömoni

Atipik Pnömoni

Klinik bulgular

Akut başlangış, titreme ile yükselen ateş, öksürük, pürülan balgam, yan agrısı

Subakut başlangış, hafif ateş,

halsizlik, bilinç bulanıklıgı, baş agrısı, bulantı, kusma, ishal, kuru öksürük veya mukoid balgam

Fizik muayene

Konsolidasyon bulguları (perküsyonda matite ve dinlemekle bronşiyal solunum sesi ve/veya yaygın ince raller)

Genellikle fizik muayene bulguları ile radyolojik bulgular arasında uyumsuzluk saptanır.

Laboratuvar bulguları

Lökositoz

Balgam Gram boyamasında preparatta nötröfil ve gram pozitif diplokok hakimiyeti

Balgamın Gram boyamasında preparatta nötrofil görülmesi, bunun yanında bakteri görülememesi

Posteroanterior akciger grafisi

Lober tutulum

Nonlober ve/veya lober tutulum

 

Ayırıcı tanı

•    Akut bronşit
•    Tüberküloz
•    Kalp yetersizligi
•    Akciger kanseri

Herhangi bir kronik hastalıgı olmayan pnömonili hastalar, sevk gerektiren durumlar dıçında, birinci basamakta tedavi edilir.

Sevk kriterleri

Fizik muayene*

Laboratuvar*

•   60 yaşın üstünde olmak

•   Eşlik eden hastalıklar

–  Kronik obstrüktif akciger hastalıgı

–  Bronşektazi

–  Kistik fibroz

–  Diabetes mellitus

–  Kronik böbrek yetmezligi

–  Konjestif kalp yetmezligi

–  Kronik karaciger hastalıgı

•   Son 1 yıl içinde pnömoni tanısıyla hastaneye yatış

•   Aspirasyon şüphesi

•   Postsplenektomi

•   Alkolizm

•   Malnütrisyon

•   Antibiyotik tedavisine 3 günde cevapsızlık

•   Bakım eksikligi (evsiz veya yalnız yaşamak, fiziksel ve mental özürlü olmak)

 

 

•   Solunum sayısı > 30/dakika

 

•   Kan basıncı

Sistolik < 90 mmHg Diyastolik < 60 mmHg

 

•  Ateş < 35ºC veya

> 40ºC (aksiller)

 

•   Ekstrapulmoner hastalık (menenjit, artrit)

 

•   Bilinç degişikliği

 

•   Siyanoz

 

 

 

 

•   Beyaz küre sayısı <4.000 /mm3 veya

>30.000/mm3

 

 

•   Hematokrit < %30 veya Hemoglobin <9 g/dl

 

 

•  Akciger grafisinde multilober tutulum, kavite, plevral sıvı birikimi, lezyonlarda hızlı ilerleme

*    Risk faktörleri, fizik muayene ve laboratuvar bulgularından herhangi birini taşıyan hastalar sevk edilmelidir.

Tedavi

Sevk gerekmiyorsa, hemen ampirik tedavi başlanır.

Antibiyotik seçiminde klinik görünümün  tipik veya atipik olması yönlendirici olabilir.

Tedavi ateş düştükten sonra bir hafta daha sürdürülür. Ortalama tedavi süresi, tipik pnömonide 7-10 gün, atipik pnömonide 14-21 gündür.

Klinik yanıt varsa tedavi süresi uzatılmamalıdır.

Radyolojik düzelme, klinik yanıta göre daha geç olabilir.

Penisilinler:
•    Amoksisilin : 1.000 mg günde üç kez (8 saat ara ile), agızdan
•    Prokain penisilin G :  800.000 ü günde iki kez, kas içine YA DA

Makrolidler *:
•    Eritromisin   :  6 saatte bir 500 mg agızdan
•    Roksitromisin  :  12 saatte bir 150 mg agızdan
•    Klaritromisin    : 12 saatte bir 250-500 mg agızdan
•    Azitromisin  :  24 saatte bir 500 mg /3 gün agızdan veya  1. gün 500 mg/gün, sonraki 4 gün 250 mg/gün agızdan

YA DA

Doksisiklin  *:
12 saat arayla 200 mg ile başlanır,
12 saat arayla 100 mg ile devam edilir.
 
İzlem

• Hastalar tedavinin 3. günü kontrole çagrılmalıdır. Ateşi 72 saat içinde düşmeyen veya genel durumu düzelmeyen hastalar sevk edilmelidir.
• Tedaviye yanıt, ateşin antipiretik tedavi uygulanmadan düşmesi ve lökositozda düzelme ile degerlendirilir.
• Risk faktörleri olan hastalara pnömoniden korunma amacıyla her yıl influenza aşısı ve beş yıl ara ile yalnızca 2 kez pnömokok aşısı uygulanmalıdır.

Aşılama için gerekli bazı risk faktörleri

•    60 yaşın üstünde olmak
•    Kronik obstrüktif akciger hastalıgı
•    Bronşektazi
•    Kistik fibroz
•    Splenektomi
•    Astım