Özafagus (Yemek Borusu) kanseri  sindirim sisteminin ağır kanserlerinden birisidir.

Bu kansere geçmeden önce kısaca özofagus nedir bir değinelim;

Özafagus, ağız ile mideyi birbirine bağlayan düz kaslardan oluşan bir tüptür, yiyecek ve sıvıların yutulmasına izin verir.

Özofagus kanseri nedir ?

Özofagus kanseri, özofagustaki hücrelerin mutasyon geçirdiği ve habis olduğu hastalıkları tanımlar. Bu hücreler kontrol dışı kalır ve bir tümör oluştururlar.

“Onkoloji ve Dahiliye Uzmanı Prof.Dr.Bülent ORHAN” Özafagus Kanseri hakkında bilgiler verdi.

İki ana tip özofagus kanseri vardır:

Skuamoz hücreli karsinom genellikle yemek borusunun orta üçte birinde gelişir.

Özofagus adenokarsinomu özofagusun alttaki üçte birini etkiler.

Lenfoma, malign melanom, sarkom, koryokarsinoma ve küçük hücreli kanser gibi özofagusu etkileyen nadir kanser türleri de vardır.

1970’lerde özofagus kanserlerinin % 90’dan fazlası skuamöz hücre tipindeydi. Günümüzde ise  neredeyse % 70’i adenokarsinom tipindedir.

Özofagus kanserinin risk faktörleri ve nedenleri nelerdir ?

Özofagus kanserinin kesin nedeni belirsizdir, ancak bilinen bazı risk faktörleri vardır.

Yemek borusunun skuamöz hücreli kanseri alkol ve tütün ürünlerinin kullanımı ile ilişkilidir. İkisi birlikte kullanıldığında, kanser riski daha da artar.

Adenokarsinom, özofagusun alttaki üçte birini tutar ve gastroözofageal reflü hastalığı (GÖRH) ile ilişkili olduğu düşünülmektedir. Asit alt özafagusa geri kaçtığında, inflamasyon ve hücre hasarı meydana gelebilir. Bir süre sonra anormal hücreler oluşmaya başlar ki buna metaplazi denir. GÖRH tedavi edilmez ise, yemek borusu mukozası görünüş ve işlevleri değiştirir ve buna da displazi denir, kanserin öncülüdür.

Barrett özofagusu, anormal displaziyi tanımlar ve adenokarsinom gelişiminin bir öncüsü olduğu düşünülmektedir.

Sigara, adenokarsinom riskini arttırır.

Kazara veya kasıtlı olarak çamaşır suyu gibi kostik materyallerin yutulması nedeniyle özofageal yanıkları

Maya, mantar veya insan papillomavirüsü (HPV) ile olağandışı enfeksiyonlar

Bazı olağandışı gıdalar (örneğin bazı Asya diyetlerinde ön plana çıkan badem fıstığı).

Özofagus kanseri genellikle 65 yaşından sonra ortaya çıkan bir hastalıktır ve erkekleri daha fazla etkilemektedir.

Özofagus motilite hastalığı olan Akalazya da özofagus kanseri riskini arttırır.

 

Özofagus kanseri belirtileri ve muayene bulguları nelerdir ?

Yiyeceklerin geçmesini zorlaştıracak kadar özofagusu daraltmadıkça genelde belirti vermez. Bu aynı zamanda kanserin tanısı konmadan önce çevresindeki dokulara yayılması yani metastaz yapması için zaman ve fırsat doğurur. Yani sinsi bir kanserdir, erken tanısı zordur.

Özofagus kanserinin ilk semptomu hemen hemen her zaman disfajidir yani yutma güçlüğüdür. Başlangıçta katı gıdaları yutma zorluğu çekebilir, ancak ilerledikçe sıvıları yutma sorunları da başlar.

Özofagus adenokarsinomu, kronik gastroözofageal reflü hastalığı ile ilişkili olabileceğinden, mide ekşimesi ve hazımsızlık da dahil olmak üzere GÖRH semptomları da görülebilir.

Özofagus kanseri olan hastalar, açıklanamayan kilo kaybıyla da ortaya çıkabilirler ve bu da, hastaların % 50’sinden fazlasında görülür.

Özofagus kanseri kanayabilir ve kan kusma veya katran rengi dışkıya neden olabilir. Bazen kanama mikroskopik olabilir ve çıplak gözle görülmez.

Hasta, düşük eritrosit yani kırmızı kan sayımı nedeniyle güçsüzlük yaşayabilir ve kan kaybından dolayı çoğunlukla bir demir eksikliği anemisi gelişir.

Özofagus kanseri ağrısı alt göğüs veya üst karında hissedilebilir. Kanser yayılırsa göğüs çevresinde veya sırtın başka yerlerinde ağrı olabilir.

Hastalar mide asidinin boğazına geri akışından kaynaklanan vokal kord hasarına bağlı olarak ses kısıklığı yaşayabilir.

Fiziksel muayene tanıda yardımcı olmaz pek çünkü özofagus göğüs boşluğunda gizlidir ve fizik muayene ile kolaylıkla değerlendirilmez. Tanı konulmasında hasta öyküsünün çok önemli olması ve yutkunma zorluğunun tüm şikayetlerinin ciddiye alınmasının nedeni budur.

Kanser özofagusun ötesine metastaz yapmışsa, çenenin altındaki boyunda anormal lenf bezleri görülebilir.

Kanser karaciğere yayılırsa hepatomegali olur yani karaciğer büyür ve karın muayenesinde palpe edilebilir.

Özofagus kanseri nasıl teşhis edilir ?

Özofagus kanseri tanısı endoskopi ve biyopsi ile yapılır.

Disfaji yani yutma güçlüğü semptomları ortaya çıktığında bir gastroenterolog, endoskopi yapar ve eğer özofagusta bir kitle veya tümör görülüyorsa, bu sırada bir doku örneği alabilir yani biyopsi yapar.

Doku biyopsisi bir patolog tarafından incelenir ve klinik tanı onaylanır.

Özofagus kanseri evrelemesi nasıldır ?

TNM evrelemesi kullanılır.

T, primer tümörün büyüklüğüne işaret eder.
N, lenf düğümlerine yayılımı ifade eder.
M, metastazların varlığına karşılık gelir.

Tümör yayılımının derecesini belirlemede göğüs ve karın için CT veya PET taraması kullanılır.

Özofagus kanseri tedavisi nasıl yapılır ?

Tedaviye yaklaşım her hastanın durumuna göre bireyselleştirilir. Tedaviler hastanın evresine ve sağlığına bağlıdır.

Özofagus kanseri sıklıkla hastalığın ilerleyen aşamalarında teşhis edilir. Çoğu zaman, eğer hasta tolere edebilirse, tedavi kemoterapi, radyoterapi ve cerrahi kombinasyonundan oluşur.

Özofagus kanseri için cerrahi prosedür özofagusun çıkarılmasıdır. Bu genellikle evre II veya III kanseri olan hastalar için önerilir. Evre IV kanserli olanlar kötü prognoz nedeniyle cerrahi adayı olmayabilir.

Bazı hastalar ameliyat için uygun aday olmayabilir, çünkü kanser kalp veya akciğer gibi komşu yapılara yayılmıştır. Bazı hastalar, ilerlemiş kalp veya akciğer hastalığı veya cerrahi sırasında veya sonrasında ölüm riskini artıracak diyabet gibi temel sağlık sorunları nedeniyle ameliyat için aday olmayabilir.

Bazı hastalarda çıkarılan yemek borusu yerine, ağız mideye başka bir bağırsak parçası ile bağlanır. Bunun mümkün olmaması durumunda, mide içine yiyecek ve sıvı almak için perkütan gastrostomi gerekebilir. Deri yoluyla bir tüp mideye yerleştirilir.

Kemoterapi ve radyasyon terapisi tümörü küçültmeye yardımcı olmak için ameliyattan önce uygulanabilir. Ameliyat sonrası kemoterapi ve radyasyon tedavisinin hayatta kalımı arttırmadığı gösterilmiştir.

Özofagus kanseri özefagusun duvarları içindeyse, lenf nodlarına veya uzak organlara yayılmamışsa yani evre I ise endoskopik işlemle tümörün ameliyatla çıkarılması sağlanabilir.

Özefagus kanserine hangi doktorlar bakar ?

Yemek borusu kanseri cerrahi girişim gerektiren bir durumdur. Genel cerrahın yanı sıra bakıma katkıda bulunabilecek birçok başka branş da vardır.

Gastroenterologlar, hastalığın tanı, tedavi ve izlenmesinde görev alabilirler.
Onkologlar, kemoterapi ve radyasyon terapisi içeren tedavi planları yapar.
Radyasyon bir radyasyon onkolojisti tarafından uygulanır.
Cerrahlar, tümörün dahil olduğu organları çıkarmaktan sorumludurlar.
Diyetisyenler hem cerrahiden önce hem de sonra beslenmeyi korumaya yardımcı olmak için önemlidir.

Özofagus kanserinin prognozu nedir ? Özofagus kanserinde hasta ne kadar yaşar, hayatta kalma oranı nedir ?

Çoğu zaman, özofagus kanseri tedavi edilebilir bir hastalıktır ancak iyileştirilebilir bir hastalık değildir.

Şiddetli Barrett özofagusu olan hastalarda ve kanser hücreleri az olan hastalarda nispeten başarılı sonuçlar alınır.

Toplam 5 yıllık sağkalım oranı ortalaması % 5-30 arasındadır. Bu oran düşüktür çünkü kanser tanınınca genellikle yayılmış durumdadır.

Lenf düğümü ve diğer organ tutulumu hayatta kalma oranını belirgin şekilde düşürür.

Cerrahi öncesi radyasyon ve kemoterapi ile tümörleri kaybolan hastalarda 3 yıllık sağkalım oranı % 48 civarındadır.

Skuamöz hücreli karsinom ve adenokarsinoma prognozu yaklaşık olarak aynıdır.

Özofagus kanserini önlemek mümkün müdür ?

Skuamöz hücreli karsinom sigara içimi ile ilişkili olduğundan, sigarayı bırakmak bu tip özofagus kanseri riskini önemli ölçüde azaltacaktır.

Alkol kullanımı, özellikle de tütün ürününün kullanımı ile kombine edildiğinde, skuamöz hücreli karsinomayla da ilişkilidir. Alkol ürünleri kullanılmamalıdır.

Özefagus adenokarsinoması GERH ve Barrett özofagusu ile ilişkilidir. Özofageal reflü gelişimi için risk faktörlerini sınırlamak önemlidir.

Bunlar arasında;

Kilo vermek
Alkol kullanmamak
Aşırı anti-inflamatuar ilaç kullanmamak (aspirin, ibuprofen, naproksen) ve
Sigara içmekten kaçınmak sayılabilir.

GÖRH belirtileri ortaya çıkarsa tedavi edilmelidir.