Noonan sendromu vücudun birçok bölgesini etkileyen bir sendromdur.

Olağandışı yüz özellikleri, boy kısalığı, kalp kusurları, kanama sorunları, iskelet bozuklukları ve diğer birçok belirti ve semptomlarla karakterizedir.

Noonan sendromunun belirtileri nelerdir ?

Noonan sendromlu insanlar, burun ve ağız (fitrum) arasındaki derin oluk, genellikle açık mavi veya mavi-yeşil renkte olan aralıklı gözler ve geriye doğru dönmüş düşük kulaklar gibi belirgin yüz özelliklerine sahiptir.

Etkilenen bireylerde ağzın çatısında yüksek bir kemer, dişlerin kötü hizalanması ve küçük bir alt çene (mikrognati) bulunabilir.

Noonan sendromlu birçok çocuk kısa boyunludur ve hem çocuklar hem de yetişkinlerde fazla boyun derisi ve boynun arkasında düşük saç çizgisi olabilir.

Noonan sendromlu bireylerin yaklaşık % 50 ila 70’i kısa boyludur. Doğuşta genellikle normal uzunluk ve kilodadırlar ancak büyüme, zaman içinde yavaşlar. Anormal büyüme hormonu seviyeleri yavaş büyümeye katkıda bulunabilir.

Noonan sendromu olan bireylerde genellikle kunduracı göğsü (pectus excavatum) veya güvercin göğüs (pectus carinatum) bulunur. Bazı bireylerde ayrıca omurgada anormal yan-yan eğriliği (skolyoz) görülebilir.

Noonan sendromlu çoğu kişide kalp kusurları da mevcuttur. En sık görülen kalp kusuru, kalpten akciğerlere kan akışını kontrol eden kapağın daralmasıdır (pulmoner kapak stenozu).

Bazı etkilenen bireylerde hipertrofik kardiyomiyopati bulunur; kalp kasının kalınlaşması, kalbin kanı pompalamak için daha fazla zorlanmasına neden olur.

Noonan sendromu ile çeşitli kanama bozuklukları da ilişkilidir. Bazılarında artmış deri çürükleri, burun kanaması veya travma veya ameliyat sonrasında uzamış kanamalar olur. Kanama bozukluğu olan kadınlarda artmış menstrüasyon kanaması (menoraji) veya doğum sırasında aşırı kanama görülür.

Noonan sendromlu genç erkekler tipik olarak gecikmiş puberte yani ergenlik yaşarlar. Etkilenen bireyler 13 veya 14 yaşından itibaren ergenlik yaşar ve ergenlik döneminde büyüme hızı düşüktür.

Noonan sendromu olan erkeklerin çoğunda inmemiş testisler (kriptorşidizm) vardır ve bu da ergenlik çağının gecikmesine veya infertiliteye  neden olabilir. Noonan sendromlu kadınlar tipik olarak normal ergenlik ve doğurganlığa sahiptir.

Noonan sendromu, diğer bazı belirtilere de neden olabilir. Noonan sendromu tanısı konan çocukların çoğu normal zekaya sahipken, küçük bir yüzdesinin özel eğitime ihtiyacı vardır ve bazılarında ise  zihinsel gerilik bulunur.

Bazılarında görme veya işitme sorunları vardır.

Noonan sendromlu bebekler, kendiliğinden kaybolabilecek sıvı birikimi (lenfödem) ile şişmiş eller ve ayaklar ile doğabilir.

Etkilenen bebekler, genellikle 1 veya 2 yaşına kadar iyileşen beslenme sorunlarına da sahip olabilirler.

Erişkinlerde ise ayak bilekleri ve bacaklarda lenfödem gelişebilir.

Noonan sendromu ne kadar yaygındır ?

Noonan sendromu yaklaşık 1.000-2.500 kişide 1 görülür.

Noonan sendromuyla ilgili hangi genler vardır ?

PTPN11, SOS1, RAF1, KRAS, NRAS ve BRAF genlerindeki mutasyonlar Noonan sendromuna neden olur.

Çoğu vakada Noonan sendromu, PTPN11, SOS1 veya RAF1 olmak üzere üç genin mutasyonlarından kaynaklanmaktadır.

PTPN11 gen mutasyonları, Noonan sendromunun tüm vakalarının yaklaşık % 50’sini oluşturmaktadır. SOS1 gen mutasyonları % 10-15, RAF1 gen mutasyonları ise % 5-10’unu oluşturmaktadır.

Bu bozukluğu olanların % 20’sinde ise neden bilinmiyor.

Noonan sendromu nasıl aktarılır ?

Bu durum otozomal dominant geçer yani her hücrede  değiştirilmiş genin bir kopyasının olması hastalığın oluşması için yeterlidir.

Bazı durumlarda, etkilenen bir kişi mutasyonu etkilenen bir ebeveynden miras alır. Diğer vakalar gendeki yeni mutasyonlardan kaynaklanır ve ailelerinde bozukluk öyküsü yoktur.

Noonan sendromu tedavisi

Bu genetik bir hastalıktır ve tedavisi yoktur. Sadece varsa komplikasyonlar ve gündelik yaşamı etkileyen sorunlar çözülmeye çalışılır.

Boy kısalığı için bazı merkezlerde çocuklara Growth hormon tedavisi uygulanabilmektedir.

Noonan sendromunda genetik danışma ve prenatal tanı

Ebeveynlerden biri etkilenmişse sendromun çocukta görülme ihtimali % 50’dir.
Ebeveynler değerlendirilirken, klinik muayene, çocukluk fotoğrafları, Eko ve Ekg yaptırılmalıdır.
Noonan sendromunda da yaşla birlikte özellikler değişmektedir.
Prenatal tanıda nukal ödem ve polihidramniyos takip edilmelidir. Pulmoner stenozu fetal Eko ile tespit etmek zordur.
Mutasyonu tespit edilen bireylerde koryonik villus örneği (CVS) ya da amniyosentez(AS) ile mutasyon analizi yapılabilir.