Eski zamanlarda doktorlar, hastalık belirtilerine ya da gözlemlerine dayanarak hastalara teşhis koymaktaydı. Günümüzde ise yapılan kan testleri sayesinde hastalığın tanısı çok daha kolay bir şekilde konmaktadır. En yaygın olarak yapılan testlerin başında kan ve idrar tahlilleri gelmektedir. Genelde hastanelerde ve aile hekimliklerinde hastaya tanı konulmadan önce kan testi yapılmaktadır.

Kan Tahlilleri

İnsan vücudunda gıdalardan alınan besleyici maddeler vardır. Bu maddeler kan yoluyla vücudun ihtiyaç duyulan bölgelerine taşınır. Aşağıda kan tahlili sonucunda çıkan değerleri inceleyeceğiz.

ALT

Karaciğerde doğal olarak bulunan bir enzimdir. Karaciğerde bir hasar oluşmuşsa kana ALT yoğun olarak yayılır. Kan içerisinde yüksek düzeyde ALT bulunması karaciğer hastalığının belirtisi olabilir.

ALBÜMİN

Karaciğer tarafından üretilen ve vücudun işleyişi için gerekli olan bir proteindir. Albümün değerlerine bakılarak karaciğer ve böbrekte olan rahatsızlıklar teşhis edilir. Herhangi bir rahatsızlık olduğunda albümin değeri düşer.

ALKOL

Kanda alkol bulunup bulunmadığını öğrenmek için yapılan testtir. Genelde trafik kazaları gibi hukuki durumlarda yapılır.

ALKALİN FOSFAT

Kemiklerin yanı sıra karaciğerde bulunan bir enzimdir. Karaciğer bir hastalık tarafından etkilendiğinde kan dolaşımına alkalin fosfat karışır. Bu test karaciğer fonksiyon testleri içerisinde yapılmaktadır. Alkalin fosfat yüksek çıkar ise Hepatit, kemik hastalıkları, iltihaplanma, safra kesesi taşları ve karaciğer kanserine yorumlanabilir.

ALFA FETOPROTEİN (AFP)

Cenin tarafından üretilen AFP proteini hamile kadınlarda yüksek miktarda görülürse doğum kusurlarına sebep olabilmektedir.

AMİLAZ

Pankreas tarafından üretilen bir proteindir. Kan değerlerinde yüksek değerlerde bulunması pankreas hastalıklarının habercisi olabilir.

ANTİNÖTROFİL SİTOPLAZMİK ANTİKOR (ANCA)

Bazı otoimmun hastalıkları tarafından üretilen antikorlardır. Bu hastalıkların tanısının koyulmasında yardımcı olur.

ANTİNÜKLEER ANTİKOR (ANA)

Homatoid artrit ve lupus hastalığı gibi otoimmun hastalıkları olan kişilerin kanlarında bulunur. Mikroskop ile kan tahliline bakılarak tespit edilir

ARTER KAN GAZI (AKG)

Kandaki karbondioksit ve oksijen seviyelerinin tespitinde kullanılır. Kalp, böbrek ve akciğer hastalıklarının teşhisinde bu testten yararlanılır.

BETA İNSAN KORYONİK GONADOTROPİN (BETA HCG)

Bu hormon rahime yerleşen döllenmiş yumurta sayesinde oluşur. Hamilelik döneminde estrojen ve progesteron hormonlarının salgılanmasına yardımcı olur. Hamilelik testlerinde kandaki ve idrardaki Beta HCG değerine bakılır. Kan tahlili hamilelik testi için daha doğru sonuçlar vermektedir.

BİLİRUBİN

Bilirubin değerinin anormal derecede çıkması karaciğer hastalıklarının belirtisi olabilir. Bilirubin testi ile safra kanalı tıkanıklığı, karaciğer hastalıkları ve anemi teşhis edilebilir.

KAN, ÜRE, NİTROJEN (BUN)

Kanda BUN seviyesi yüksek çıkması böbreklerin düzgün çalışmadığını göstermektedir. Vücut tarafından yeterli miktarda su alınmazsa BUN değeri yükselebilir.

KALSİYUM

Vücudun doğal olarak ürettiği ve kemiklerde depoladığı bir mineraldir. Kanda anormal seviyede kalsiyum bulunması böbrek hastalıklarının, paratiroid bezi bozukluklarının, D vitamini eksikliğinin ve kemik kanserinin habercisi olabilir.

KARBAMAZEPİN

Genelde nöbet hastalıklarının tedavisinde kullanılan bir ilaçtır. Kandaki miktarının takip edilmesi gerekir.

KARSİNOEMBRİYOJENİK ANTİJEN (CEA)

Hepatit hastalarında ve çok sigara içenlerde CEA değerleri yüksek olur. Sindirim sistemi kanserlerinde CEA seviyesi yüksektir ve takip edilmesi gerekir.

KOMPLEMAN

Vücudun yabancı maddeleri ve mikroorganizmaları yok etmesini sağlayan proteindir.

TAM KAN SAYIMI

En çok yapılan testlerden biridir. Kan bileşenlerinin sayıları hesaplanır.

KORTİZOL

Böbreküstü bezlerinin salgıladığı hormondur. Bağışıklık sisteminin düzenlenmesine yardım eder. Anormal seviyelerde çıkması cusing sendromu veya addison hastalığı gibi hormonal rahatsızlıklara neden olabilir.

C-REAKTİF PROTEİN

Vücutta iltihaplanma oluştuğunda üretilir. C-Reaktif protein testi yapılarak vücuttaki iltihaplanma tespit edilir.

KREATİN KİNAZ

Kalp kaslarında ve diğer kaslarda bulunur. Kalp krizi teşhisinde kreatin kinaz değerlerine bakılır.

KREATİNİN

Böbreklerin ne kadar iyi çalıştığını öğrenmek için kreatinin değerlerine bakılır.

FERRETİN

Kandaki demir miktarının durumu ferratin değerine bakılarak öğrenilir. Demir eksikliği veya fazlalığını öğrenmek için ferratin testi yapılır.

FOLİK ASİT

Genellikle hamilelik döneminde folik asit eksikliği görülür. Kan değerlerinde folik asitin düşük çıkması anemi, anormal fetal gelişim, saçlarda beyazlaşma ve damar sertliğine yol açabilir.

FSH HORMONU

Hipofiz bezleri tarafından üretilen bu hormon erkeklerde sperm, kadınlarda yumurta gelişimini sağlar. FSH değerleri ile menopoz başlangıcı teşhis edilir.

GLİKOZ

Kan şekeri olarak da bilinen glikoz, yiyeceklerin hücreye enerji sağlamak amacıyla parçalanmasıyla oluşur. Kan şekeri seviyesini ölçmek yüksek glikoz ve düşük glikoz değerlerinin teşhisinde kullanılır.

GLİKOZ TOLERANSI

Genelde hastaya glikoz içirilerek ölçülür. Birkaç saatlik süre içerisindeki glikoz seviyesini ölçmek için kullanılır.

HEMATOKRİT

Anemi türlerinin teşhisinde yapılan kan sayım testidir.

HEMOGLOBİN

Akciğerlerden aldığı oksijeni vücudun her yerine taşır. Vücuttaki karbondioksiti toplayıp, dışarı atması için akciğere taşır. Hemoglobin testi ile kansız olup olmadığınız öğrenilir.

DEMİR

Bu test ile kandaki demir miktarı belirlenir. Demir eksikliğinin nedeni yetersiz beslenme olabilir.

DEMİR BAĞLAMA KAPASİTESİ TESTİ

Kan hücrelerinin birleştiği yer olan kemik iliğine, kan dolaşımı ile demir taşınır. Bu test ile demiri taşıyan transferrin proteini değerleri ölçülür. Aneminin sebebini öğrenmek için bu test yapılır.

LAKTAZ DEHİDROJENAZ (LDH)

Kalp, kaarciğer, akciğer ve böbreklerde bulunan doğal bir enzimdir. Bu organlardan herhangi biri zarar görürse LDH salgılanır.

LİPAZ

Pankreas tarafından üretilen lipaz, vücutta bulunan yağın parçalanmasında yardımcı olur. Kan değerlerinde yüksek bulunması pankreatit hastalığına sebep olabilmektedir.

LÜTEİNİZE EDİCİ HORMON (LH)

Lipofiz bezi tarafından üretilen bu hormon yumurtlama ve sperm üretimini tetikler. Kandaki LH değeri ölçülerek üreme sorunları ve adet sorunları değerlendirilir.

PARATİROİD HORMON

Paratiroid bezleri tarafından üretilen hormondur. Vücuttaki kalsiyum ve fosfat seviyelerini düzenler.

KISMİ TROMBOPLASTİN ZAMANI (PTT)

Kandaki pıhtılaşmayı ölçen testtir.

FENOBARTİBAL

Yatıştırıcı olarak kullanılan bir ilaçtır. Bilinç kaybı yaşayan kişilerde kandaki fenobartibal seviyesi ölçülür.

FENİTOİN

Nöbet bozulukları tedavisinde kullanılan bir ilaçtır.

FOSFAT

Vücudun enerji depolamasında ve bu enerjiyi kullanmasında yardımcı olur. Fosfat ölçümü sayesinde kemik ve böbrek hastalıkları teşhis edilebilir.

TROMBOSİT SAYIMI

Trombosit kanın pıhtılaşmasında rol oynayan hücre parçacıklarıdır. Bu test ile kandaki trombosit miktarı ölçülür.

POTASYUM

Genelde idrar söktürücü ilaç kullananların kan değerlerinin ölçümü için potasyum testi yapılır.

PROLAKTİN

Hipofiz bezi tarafından üreten bu hormon memelerin süt üretimine yardımcı olmaktadır. Kanda yüksek miktarda bulunması cinsel iktidarsızlığa, göğüslerde şişkinliğe neden olmaktadır.

PROSTAT SPESİFİK ANTİJEN (PSA)

Prostat kanseri tedavisi gören kişilerde PSA değerinin düşük çıkması hastalığın iyileşmeye başladığını gösterir.

PROTROMBİN ZAMANI (PT)

Bu test ameliyattan önce karaciğer hastalıklarını teşhis etmek veya kan sulandırıcı ilaç kullanan kişileri izlemek için yapılır.

RADİOALLERGOSORBENT (RAST)

Bu test ile vücudun neye alerjisi olduğu anlaşılabilir.

RETİKÜLOSİT SAYIMI

Vücutta düşük miktarda bulunan olgunlaşmamış alyuvar hücrelerinin sayımı için yapılan testtir.

ROMATOİD FAKTÖR

Romotoid artrid hastalığının teşhisinde bu test uygulanır.

SEDİMENTASYON HIZI

Bu test ile alyuvarların yerleşme hızı belirlenir. Sedimentasyon hızı yüksek ise enfeksiyonlara, iltihaplı hastalıklara yorumlanabilir.

SERUM PROTEİN ELEKTROFEZİ

Kan hücresi hastalığı olan multipl miyelom tanısında kullanılır.

SODYUM

Vücuttaki su dengesini sağlamada önemlidir. Sinir sinyallerinin üretilmesi ve kas hareketlerinde rol alır.

TEOFİLİN

Astım tedavisinde kullanılan bir ilaçtır.

TİROİD UYARICI HORMON (TSH)

TSH testi hipertiroid ve hipotiroid teşhisinde yapılmaktadır. Tiroid hormonları çok düşük veya yüksek olursa TSH tiroid bezine hormon üretimini arttırması ya da düşürmesi için sinyal gönderir.

TİROKSİN (T4)

Büyüme ve gelişmeyi düzenler. Metabolizmayı ve vücut ısısını kontrol altında tutar. T4 değerinin yüksek olması hipertiroid , düşük olması ise hipotiroid anlamına gelir.

TOKSİK TARAMA

Vücuttaki zehirli maddelerin öğrenilmesinde toksik tarama testi yapılır.

TRİSİKLİK SEVİYESİ

Trisiklik kanda yüksek oranda bulunursa kalp hasarına yol açabilir.

TRİGLİSERİDLER

Kan yoluyla vücutta gezinen yağlardır. Kalp hastalıklarına yol açabilmektedirler. Kolesterol değeri ölçülürken trigliserid değeri de ölçülmektedir.

TRİİYODOTİRONİN (T3)

Büyüme ve gelişmenin yanında metabolizmayı ve vücut ısısını kontrol altında tutar. T3 hormonu yüksek olursa hipertiroid, düşük olursa hipotiroidin habercisidir.

ÜRİK ASİT

Böbrekler tarafından atılan, atık bir madde olan ürik asidin kanda yüksek bulunması böbrek hastalıklarının yanı sıra gut hastalığı ve lösemi habercisi olabilir.

B12 VİTAMİNİ

B12 vitamininin düşük değerlerde olması nörolojik hastalıklara ve anemiye neden olabilir.

AKYUVAR SAYIMI

Akyuvarlar vücudun enfeksiyonlara karşı savaşmasına yardımcı olur.

AKYUVAR FARKLILAŞMIŞ HÜCRE SAYIMI

Vücutta oluşan enfeksiyonun viral mi bakteriyal mi olduğunun anlaşılmasında yardımcıdır.