İdrar Yolları Enfeksiyonu (İltihabı) Nedir, Nasıl Tedavi Edilir ?

  • HASTALIKLAR
  • İdrar Yolları Enfeksiyonu (İltihabı) Nedir, Nasıl Tedavi Edilir ? için yorumlar kapalı
  • 1.018 kez görüntülendi

İdrar Yolları Enfeksiyonu (İltihabı) Nedir, Nasıl Tedavi Edilir ?

İdrar yolu enfeksiyonu, iltihabı, üriner sistem enfeksiyonu veya kısaca İYE hem erkeklerde hem de bayanlarda çok sık görülen, böbrekler, üreterler, mesane veya idrar yollarını tutan bir enfeksiyonu tanımlar.

Bunlar idrarın vücuttan atılmadan önce yapıldığı ve geçtiği yapılardır.

Böbrekler, bel seviyesindeki omurganın her iki yanına uzanan bir çift küçük organdır. Vücutta atıkları ve aşırı suyu kabaca kandan temizlemek ve idrar olarak atmak da dahil olmak üzere birçok önemli görevi vardır. Bu fonksiyonlar onu tansiyonun düzenlenmesinde önemli kılmaktadır.

Böbrekler ayrıca kan şekeri düzeyleri, kan basıncı ve elektrolit dengesi değişikliklerine çok duyarlıdır. Hem diyabet hem de hipertansiyon bu organlara zarar verebilir.

 

Üreterler, yaklaşık 10 santim uzunluğunda dar tüplerdir, her böbrekten mesaneye idrar boşaltmada rol alırlar.

Mesane, idrarı toplayan ve depolayan küçük bir kese organıdır. İdrar mesanede belirli bir seviyeye ulaştığında, boşaltmak zorunda olduğumuz hissini yaşarız, mesaneyi çevreleyen kaslar idrarı atmak için isteğimizle kasılır ve idrar atılır.

Üretra, mesaneyi vücudun dışına bağlayan küçük bir borudur. Mesane ve üretranın birleşiminde bulunan idrar sfinkteri adı verilen kas, idrarı atmak için mesane ile aynı anda gevşemelidir.

Bu sistemin herhangi bir kısmı enfekte olabilir.

Üst idrar yolları böbrekler ve üreterlerden oluşur.

Üst üriner sistemdeki enfeksiyon genellikle ateş, titreme, bulantı, kusma ve diğer şiddetli semptomlara neden olabilen ve piyelonefrit denen bir enfeksiyondur ve böbrekleri  etkiler.

Alt idrar yolu mesane ve idrar yolundan oluşur. Alt idrar yollarındaki enfeksiyon, üretra (üretrit) veya mesaneyi (sistit) etkileyebilir.

İdrar yolu enfeksiyonları yetişkinlerde çocuklardan çok daha sıktır, ancak çocukların yaklaşık % 1 – 2’sinde üriner sistem enfeksiyonu görülür.

Çocuklarda idrar yolu enfeksiyonları genellikle yetişkinlerde görülenlerden çok daha ciddi olma eğilimindedir. İdrar yolu enfeksiyonu, yatak ıslatan çocuklarda en sık görülen idrar yolu problemidir.

İdrar yolu enfeksiyonu, solunum yolu enfeksiyonundan sonra en sık görülen 2.enfeksiyon türüdür.

Bu enfeksiyonlar, kız çocukları ve kadınlarda daha yaygındır. Bunun nedeni iyi anlaşılmamıştır, ancak cinsiyetler arasındaki anatomik farklılıklar (kadınlarda daha kısa bir üretra) kısmen sorumlu olabilir.

Kadınların yaklaşık % 40’ı ve erkeklerin % 12’si hayatlarının en az bir döneminde üriner sistem enfeksiyonu geçirir.

Üriner sistem enfeksiyonu nedenleri ve risk faktörleri nelerdir ?

İdrar normalde sterildir.

Bir enfeksiyon, bakteriler idrar içine girip çoğalmaya başlarsa oluşur. Bakteriyel enfeksiyon genelde idrarın vücudun dışına çıktığı idrar yolunun açılışında başlar.

Komplikasyonsuz enfeksiyonların en az % 90’ındaki suçlu, E. coli olarak daha iyi bilinen Escherichia coli denilen bir bakteri türüdür. Bu bakteri normalde barsakta ve anüsün çevresinde bulunur.

Bu bakteri, anüs çevresindeki bölgeden üretranın açıklığına kadar ilerleyebilir. Bunun en yaygın iki nedeni yanlış silme ve cinsel ilişki’dir.

Genellikle idrar yapma bakterileri üretranın dışına atar. Çok fazla bakteri varsa, idrar yapmak bile yayılmalarını durduramayabilir. Bakteriler idrar yollarından mesaneye giderek enfeksiyonu yayabilirler.

Enfeksiyon, bakteriler üreterler vasıtasıyla mesaneden yukarı doğru ilerledikçe daha da yayılabilir. Böbreklere ulaşırsa, derhal tedavi edilmezlerse çok ciddi bir duruma gelebilen bir böbrek enfeksiyonuna (pyelonefrit) neden olabilirler.

Aşağıdaki kişiler üriner sistem enfeksiyonu riski altındadır;

Üriner sistemi bloke eden (engelleyen) böbrek taşları

Tamamlanmamış mesane boşalmasına neden olan tıbbi koşullar (örneğin omurilik hasarı)

Postmenopozal kadınlar: Dolaşımdaki östrojenin azalması idrar yollarını İYE’ye karşı daha savunmasız hale getirir.

Bağışıklık sistemi baskılanmış insanlar: Bağışıklık sisteminin bastırıldığı durumlara örnekler HIV / AIDS  ve diyabettir. Kansere karşı kemoterapi gibi immünosupresan ilaçları kullananlar da artmış risk altındadır.

Cinsel ilişki içinde olan kadınlar: Cinsel ilişki, mesaneye çok sayıda bakteri getirebilir. Cinsel ilişkiden sonra idrar yapma, idrar yolu enfeksiyonu geliştirme olasılığını azaltır.

Doğum kontrolünde diyafram kullanan kadınlar

Prostat büyümesi olan erkekler: Prostatit veya üretranın büyümüş prostat tarafından engellenmesi, mesane boşalımının tamamlanmamasına ve böylece enfeksiyon riskinin artmasına neden olabilir. Bu yaşlı erkeklerde daha sık görülür.

Prematüre bebekler: Bakteriler vücudun diğer bölgelerinden kan dolaşımı yoluyla idrar yollarına girebilir.

Küçük çocuklar: Küçük çocuklar tuvalet temizliğinde ve ellerini yıkamakta zorlanırlar.

Hastaneye yatırılmış hastalar ya da huzurevinde kalanlar: Bu kişilerin çoğu kateterize edilmişlerdir ve bu nedenle üriner sistem enfeksiyonuna karşı savunmasızdırlar. Kateterizasyon, idrarın mesaneden boşaltılması için idrar yoluna ince bir tüp (kateter) yerleştirilmesi anlamına gelir.

Kateter kullanan hastalar: Mesane kateterinde enfeksiyon riski yüksektir.

İdrar yolu enfeksiyonları bulaşıcı mıdır ?

Hayır.

Üriner sistem enfeksiyonları (İYE’ler) bulaşıcı değildir.

Üriner sistem enfeksiyonu belirtileri ve bulguları nelerdir ?

Alt idrar yolu enfeksiyonu (mesane ya da üretra enfeksiyonları)

Mesane (sistit veya mesane enfeksiyonu)

Dizüri: İdrar sırasında ağrı ya da yanma.
Pollaküri: Sık idrara çıkma veya bazen geceleri uyanıp idrara çıkma
Üriner aciliyet: Acilen idrar yapma hissi
Bulutlu, kötü kokulu veya kanlı idrar
Alt karın ağrısı veya pelvik ağrı
Hafif ateş, titreme ve halsizlik

Üst üriner sistem enfeksiyonu (pyelonefrit veya böbrek enfeksiyonu)

Semptomlar hızla gelişir ve alt üriner sistem infeksiyonu semptomlarını içerebilir ya da olmayabilir.

Oldukça yüksek ateş
Titreme
Mide bulantısı
Kusma
Yan ağrı: Sırt veya yanda ağrı, genellikle tek taraflı olarak bel seviyesinde ağrı olur.

Yenidoğanlarda, bebeklerde, çocuklarda ve yaşlılarda, idrar yolu enfeksiyonunun klasik semptomları mevcut olmayabilir. Bu grupta olanlarda başlıca belirtiler;

Yenidoğanlar:  Ateş veya hipotermi (düşük sıcaklık), zayıf beslenme, sarılık
Bebekler: Kusma, ishal, ateş, zayıf beslenme, gelişme geriliği
Çocuklar: Sinirlilik, iştahsızlık, açıklanamayan ateş, bağırsak kontrolünü kaybetme, idrara çıkma şeklindeki değişiklikler
Yaşlı insanlar: Ateş veya hipotermi, kötü iştah, letarji, zihinsel durum değişikliği

Hamile kadınlar İYE için yüksek risk altındadır. Tipik olarak, hamile kadınların sıradışı veya benzersiz belirtileri yoktur. Bir kadın hamile ise, doktor ziyaretlerinde  idrarı testleri yapılmalıdır, çünkü fark edilmeyen bir enfeksiyon hamilelikte ilgili komplikasyonlarına neden olabilir.

Çoğu insanda idrar yolu enfeksiyonu semptomları olmasına rağmen, bazılarında ise yoktur.

İdrar yolu enfeksiyonu belirtileri cinsel yolla bulaşan hastalıklara benzeyebilir.

İYE için ne zaman doktora gidilmeli ?

İdrar yolu enfeksiyonu semptomlarından herhangi biri gelişirse, tercihen 24 saat içinde, böbrekleri içeren bir üst üriner sistem enfeksiyonu semptomu olan biri ise hemen bir doktora başvurulmalıdır.

İdrar yolu enfeksiyonu nasıl teşhis edilir ?

İdrar yolu enfeksiyonunun teşhisi, kişinin semptomları, tıbbi ve cerrahi geçmişi, ilaçları, alışkanlıkları ve yaşam tarzı hakkında verdiği bilgilere dayanmaktadır.

Fiziksel muayene ve laboratuvar testleri değerlendirmeyi tamamlar.

Tam idrar tahlili ve gerekiyorsa idrar kültür testi yapılır. Bu, doktora, enfeksiyona neden olan bakterileri ve bu bakterilerin direnç veya duyarlılığa sahip oldukları antibiyotikleri söyler.

En önemli laboratuar testi idrar tahlilidir. İdrar kültürü, beyaz kan hücrelerinin ve bakterilerin bulunması gibi enfeksiyon belirtileri açısından test edilecektir.

Kan testleri, piyelonefrit veya böbrek yetmezliği gibi ağır bir durum olmadığı sürece genellikle gerekli değildir.

Semptomlarına bağlı olarak cinsel yönden aktif kadınlarda pelvik muayene gerekebilir, çünkü pelvik enfeksiyonları üriner sistem enfeksiyonuna benzer semptomlara neden olabilirler.

Erkeklerde genital muayene gerekebilir, semptomlara bağlı olarak muhtemelen bir prostat muayenesi yapılacakdır. Prostat enfeksiyonu (prostatit) üriner sistem infeksiyonundan daha uzun antibiyotik tedavisi  gerektirir.

Nadiren, üriner sistemde enfeksiyona neden olabilecek herhangi bir problemi saptamak için bir görüntüleme testi yapılabilir. Bu genellikle tekrarlayan enfeksiyonlarda veya özel durumlarda (olağandışı bakteriler, şüphelenilen anatomik anormallikler) gereklidir.

Ultrason muayenesinde böbrek ve mesane problemleri değerlendirilebilir.
Floroskopik bir çalışma, çocukları idrar yolu enfeksiyonlarına yatkın hale getirecek fiziksel problemleri gösterebilir.
İntravenöz piyelogram (IVP) üriner sistemdeki anormallikleri vurgulamak için kontrast bir boya kullanan özel bir dizi X ışınlarıdır.
Sistoskopi, küçük bir kamera ile üretradan mesaneye doğru ince, esnek bir tüp yerleştirilmesini içerir. Bu, mesanenin içindeki enfeksiyonlara katkıda bulunabilecek anormalliklerin saptanmasına olanak tanır.
BT taraması idrar yollarının çok ayrıntılı bir üç boyutlu resmini verir.

Görüntüleme testleri çoğunlukla aşağıdaki kişiler için gereklidir:

Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu olan çocuklar, özellikle erkek çocuklar
İdrar yolu enfeksiyonu olan bebeklerin % 50’sine kadar ve büyük çocukların % 30’unda anatomik bir anormallik vardır.
Sık veya tekrarlayan üriner sistem enfeksiyonu olan yetişkinler
İdrarında eritrosit yani kan bulunanlar

Üriner sistem enfeksiyonlarına hangi doktorlar bakar ?

Çoğu idrar yolu enfeksiyonları aile hekimleri, iç hastalıkları uzmanları, jinekologlar veya çocuğunuzun çocuk doktoru tarafından tedavi edilebilir.

İYE’lerin sık tekrarlanması durumunda veya karmaşık koşullar mevcutsa bir üroloğa gitmelisiniz.

Üriner sistem enfeksiyonu için önlemler ve basit uygulamalar var mı ?

İdrar yolu enfeksiyonlarında kendine bakım önlemleri ve uygulamaları vardır;

Ağrıyı azaltmak için sıcak su torbası kullanabilirsiniz.
Bolca su için.
Mesaneyi tahriş eden kahve, alkol ve baharatlı gıdalardan kaçının.
Kızılcık suyunun üriner sistem enfeksiyonu ile mücadeleye yardımcı olabileceğine dair bazı göstergeler vardır. Bulursanız tüketebilirsiniz.

Buna rağmen idrar yolu enfeksiyonu semptomları diğer koşulları taklit ettiğinden, idrar yolu enfeksiyonundan şüphelendiğinde bu önlemlerle yetinmeyin, hemen bir doktora başvurun.

Üriner sistem enfeksiyonunun tedavisi nasıldır ?

Hem basit hem de komplike idrar yolu enfeksiyonlarında olağan tedavi antibiyotiklerdir.

Antibiyotik türü ve tedavinin süresi şartlara bağlıdır. Tedavide kullanılan yaygın antibiyotiklere örnek olarak amoksisilin, sülfametoksazol /trimetoprim (Bactrim), siprofloksasin, nitrofurantoin ve diğerleri sayılabilir. Doktorunuz, durumunuza ve belirli etken organizmalara uygun ilaçları seçecektir.

Komplike olmayan sistitli çocuklara genellikle 10 günlük bir antibiyotik verilir.
İdrar sırasında yanan ağrıyı hafifletmek için bir ila iki gün boyunca antibiyotiklere ek olarak fenazopiridin (Pyridium) veya benzeri bir ilaç kullanılabilir.

Üst üriner sistem enfeksiyonu (pyelonefrit)

Piyelonefrit belirtileri olan genç, başka türlü sağlıklı hastalar ayaktan tedavi edilebilir. Ağır vakalarda IV sıvılar ve antibiyotikler veya antibiyotik enjeksiyonu, bunu takiben 10-14 gün oral antibiyotik verilir genellikle.

Piyelonefrit belirtileri ve aşağıdakilerden herhangi biri varsa hastaneye yatırılabilir:

Çok hasta görünüm
Hamilelik
Ayaktan antibiyotik tedavisi ile iyi olamama
Bağışıklık sistemini tehlikeye atan altta yatan hastalıklar veya bağışıklık bastırıcı ilaç kullanma
Ağır bulantı veya kusmalar
Son 30 gün içinde böbrek hastalığına, özellikle de piyelonefrite yakalanma
Üriner kateter varlığı
Böbrek taşı varlığı

İYE antibiyotik tedavisinden ne kadar süre sonra geçer ?

Alt idrar yolu enfeksiyonlarının belirtileri genellikle ilacın başlamasından itibaren 24 saat içerisinde düzelir. Belirtilen antibiyotiklerin tam miktarı belirtiler tamamen kaybolsa bile alınmalıdır.

Üst üriner sistem semptomlarının (pyelonefrit) tedaviye cevap vermesi genellikle daha uzun sürer. Hasta genellikle 24 saat içerisinde düzelir, ancak tüm semptomların çözülmesi daha uzun sürecektir.

Üriner sistem enfeksiyonunu önlemek mümkün müdür ?

Bazı basit önlemler mevcuttur.

Kadınlar ve kızlar, tuvalet sonrasında genital bölgelerini önden arkaya doğru silmelidir. Bu, bakterilerin anüsden idrar yoluna girmelerini önlemeye yardım eder.

Mesaneyi düzenli ve tamamen boşaltın, özellikle cinsel ilişkiden sonra.

Bol miktarda sıvı, özellikle de su için.

Üriner sistem enfeksiyonunun prognozu nedir ?

Komplike olmayan sistit veya pyelonefrit hastaları için, antibiyotik tedavisi genellikle enfeksiyonun tam çözünmesini sağlar.

Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları bir sorun haline gelebilir ve yakından izlenmesi gerekecektir.

Piyelonefrit, derhal tedavi edilmezse, bakteriler kan dolaşımına yayılabilir ve sepsis gibi çok ciddi bir enfeksiyona neden olabilir. Kısa ve uzun vadeli böbrek hasarı gelişebilir.

Piyelonefritten ölüm ise sağlıklı insanlarda nadirdir.

İYE ile birlikte yaşlılık ya da kabızlık, böbrek taşları, yakın zamanda hastaneye yatma, şeker hastalığı, orak hücre hastalığı, kanser ya da kronik böbrek hastalığı varsa bu durumlar kötü sonuçlar doğurabilir.

 

 

Etiketler:

BU KONUYU SOSYAL MEDYA HESAPLARINDA PAYLAŞ

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış.