Halluks valgus ayak başparmağını ayağa bağlayan eklemde oluşan eklem hasarı veya şekil bozukluğudur. Ayak serçe parmağının ikinci ekleminde görülmesi de olasıdır. Bunyon da denmektedir. Aşağıdaki belirtilere yol açabilir:

• Ağrı veya yanma hissi
• Ciltte kızarma, nasır veya yara oluşumu
• İltihap veya su toplanması
• Uyuşma
• Ayak başparmağının ikinci veya üçüncü parmağın üzerine binmesi
• İlerleyen dönemde eklem iltihabı

Belirtiler parmakların sıkışmasına neden olan dar veya topuklu ayakkabı giyildiğinde şiddetlenir. Kadınlarda daha sık görülmesinin nedeni bu olabilir. Uzun süre ayakta durmak da belirtileri şiddetlendirebilir.

1) Eklem İltihabı

Aşağıdaki eklem iltihabı türleri halluks valgusa neden olabilir veya çok benzer belirtilere yol açabilir:

• Romatoid artrit (romatizmal eklem iltihabı): Bağışıklık sisteminin hatalı hareket ederek sağlıklı eklem dokularına saldırması ile ortaya çıkan bir hastalıktır.
• Gut: Proteinlerin yıkımı ile ortaya çıkan ürik asidin vücuttan atılamaması veya çok üretilmesi ile ortaya çıkan bir hastalıktır. Gut hastalığında ürik asit sık sık ayak başparmağında birikir, bu durum halluks valgusa neden olabilir.
• Psoriatik (sedefe bağlı) artrit
• Osteoartrit

2) Ayakları Dışa Basarak Yürümek

Ayakları dışa basarak yürümek (veya koşmak) özellikle de sporcularda sık sık halluks valgusa neden olmaktadır. Bu yürüme şekline aşağıdakiler neden olabilir:

• Bacak kemiğinin eğri gelişmesine neden olan tibia vera (blount hastalığı) gibi kalıtsal nedenler
• Bacak boylarının farklı olması (uzun olan bacakta halluks valgus oluşabilir)
• Bacaktaki bazı kaslarda oluşan kuvvetsizlik veya aşırı gerginlik

Özellikle genç insanlarda halluks valgus görülürse genetik etkenlerden kaynaklandığı şüphesi kuvvetlenir.

3) Yanlış Ayakkabı Seçimi

Halluks vagus, ayakkabı kullanmayan kültürlerde nadir görülen bir sorundur. Buradan sağlıksız ayakkabıların sık sık halluks valgusa yol açtığı çıkarımı yapılabilir.

Topuklu ayakkabılar: Ayak başparmağının bükülmesine neden olur. Topuğa oturan vücut ağırlığının bir kısmını parmaklara iletir. Bu gerginlik ve baskı halluks valgusa yol açabilir.

Dar ayakkabılar: Parmaklarda mekanik baskıya ve ciltte sürtünmeye yol açar.

Ayrıca yürüyüşe veya koşuya uygun olmayan ayakkabılar ayakları dışa basmaya zorlayarak da halluks valgusa neden olabilir.

4) Diğer Nedenler

Aşağıdaki etkenler halluks valgusa zemin hazırlayabilir:

• Burkulma, ayak kırıkları, sinir hasarları ve diğer yaralanmalar
• Çocuk felci, beyin felci veya Charcot-Marie-Tooth hastalığı gibi sinir-kas problemleri
• Marfan sendromu gibi bağ doku hastalıkları
• MS (Multipl skleroz)

1) Bunyon Koruyucuları

Jelatin veya müflon kumaşından yapılmış bunyon koruyucuları halluks valgus ağrısını azaltacaktır. Bazı türleri ayak başparmağına yapışırken bazıları parmağın konumunu sağlamlaştırır. Baskıyı azaltıp sürtünmeyi yok ederek halluks valgusu tedavi eder.

2) Ortotikler

Ortotik araçlar, ayakkabı tabanına yerleştirilerek ayak kemiklerinin düzgün konuma gelmesini sağlayan aparatlardır. Halluks valgus ağrısına iyi gelir ancak uzun vadede kesin çözüm olduğu şüphelidir. Eczacınızdan temin edebilirsiniz.

3) Buz Uygulayın

Buz uygulamak ağrıyı ve iltihabı azaltacaktır. Günde birkaç defa on dakika boyunca halluks valgus olan eklemin üzerine uygulayabilirsiniz. Direk cildinizin üzerine değil, araya bir bez parçası koyarak uygulayın.

4) Sizin İçin Doğru Ayakkabıyı Bulun

Ayakkabı seçiminizde en az moda takibi kadar sağlığa da önem verin. Düşük topuklu, bol, ayağı saran ayakkabılar kullanın. Deri ayakkabılar tercih edin, baskıyı azaltacaklardır. Koşu veya yürüyüş ayakkabılarının ergonomik olmasına dikkat edin.

Ayrıca;

• Çıplak ayakla daha sık dolaşın
• Aşırı kilolarınızdan kurtulun
• Ağrı kesici kullanabilirsiniz.

5) Cerrahi Müdahale

Halluks valgusun neden olduğu belirtiler yukarıdaki yöntemlerle tedavi edilebilir. Ancak şekil bozukluğunun kesin çözümü çoğu zaman sadece cerrahi müdahale ile mümkün olmaktadır. Aşağıdaki durumlarda ameliyat tavsiye edilebilir:

• Halluks valgus ilerleyen bir süreç izliyorsa
• Şiddetli ağrıya veya yaşam kalitesinin düşmesine neden oluyorsa
• Görünüşle ilgili endişeye neden oluyorsa

Aşağıdaki ameliyat türlerinden hastaya uygun olanı yapılabilir:

Osteotomi: Halluks valgus tedavisinde en yaygın kullanılan ve en iyi sonuç veren ameliyat türüdür. Ayak başparmağından bir parça kemik alınır, çıkıntı giderilir, kemikler ve eklem hizaya getirilir. Distal yumuşak doku düzenlemesi de uygulanarak civar dokular güçlendirilebilir.

Artrodezi: Ayak başparmağındaki iki kemiğin kaynatılması ameliyatıdır. Sadece çok ilerlemiş ve osteotominin kullanılamadığı vakalarda uygulanır. Kişinin parmak hareketi ameliyattan sonra kısıtlanır ve kişi bir daha yüksek topuklu ayakkabı giyemez.

Keller ameliyatı: Halluks valgus çıkıntısı ve ilgili eklem alınır, ameliyat sonrasında hasarlı dokular yapay bir eklem oluşturur. Şiddetli belirtilere neden olan vakalarda nadiren kullanılır.

Tedavide kullanılabilecek çeşitli minimal invaziv (küçük kesikli) ameliyatlar da mevcuttur.