Guatr ülkemizde oldukça sık görülen bir hastalıktır. İyot eksikliğinden kaynaklanır. Özellikle denize uzak bölgelerde çok daha sık rastlanır. Denize kıyısı olan bölgelerimizde ve deniz ürünlerinin çok tüketildiği bölgelerin dışında çok daha fazla görülen bir tiroid bezi büyümesi hastalığıdır.

Guatr Neden Olur?

Boynumuzun ön alt tarafında kelebek şeklinde küçük bir salgı bezi vardır ve bunun adı tiroid bezidir. Metabolizmayı ve büyümeyi kontrol eden hormonların üretilmesi gibi çok önemli bir görevi vardır. Bu hormonlar vücudun pek çok organını ve deyim yerinde ise neredeyse tüm hücrelerin işleyişini etkiler.

Guatr hastalığında tiroid bezi bu işlevini yeterince yerine getiremez ve çok ciddi sağlık sorunları peşinden gelir.

Guatr hastalığı tiroid bezinin aşırı büyümesidir.

Bu bez büyüdüğünde hormon üretimi bazen aynı kalabilir ama bazen de azalma ve çoğalma olabilir.

Bu durumda solunum güçlüğü, uykuda düzensizlik, kilo kaybı ya da kilo alma, öksürük ve çarpıntı gibi belirtiler oluşur.

Üç tür guatr mevcuttur ve her türün oluşum nedenleri farklıdır.

Guatr İyot Eksikliği Temel Nedendir

Dünya genelindeki en yaygın neden vücuttaki iyot eksikliğidir.

Tiroid bezinin temel görevi hormon üretebilmek için kandaki iyotu toplamaktır.

Ama eğer yeteri kadar iyot yoksa sorun başlar.

Beyinden tiroide hormon üretmesi için gelen sinyaller sonucunda hormon üretmek için devreye giren tiroid bezi bu çaba sonunda aşırı büyümeye başlar.

İyot besinlerden elde edilen bir elementtir. Deniz suyunda ve deniz yosunlarında bolca bulunur. İyotlu topraklarda yetişen bitkilerde ve bu bitkilerle beslenen hayvan sahil anlarda bulunur. Bu nedenle denize kıyısı olan topraklarda bol iyot olduğundan bu bölgelerde yaşayan insanlarda daha seyrek görülür. Ülkemizin iç kesimlerindeki topraklar iyot bakımından fakir olduğu için bu bölge insanlarında çok sık rastlanılan bir hastalıktır.

Pek çok ülke bu sorunu tuzlara iyot eklemekle gidermektedir.

Graves Ve Hashimoto Hastalığı

Bu ikisi yaygın tiroid hastalıkları arasındadır. Otoimmüm bağışıklık sistemi rahatsızlıklarıdır. Bağışıklık sisteminin sağlıklı tiroid dokularına karşı saldırıya geçmesi ile oluşur. Aşırı hormon üretimi sonucu Graves yani hipertiroidi durumu oluşur.

Hashimoto ise iltihap sonucu az çalışan tiroid bezi yeterince hormon üretemez ve sonucunda şişmesi sonucu oluşur.

Guatr Diğer Başka Etkenler

Hamilelik, ergenlik dönemi gibi hormon seviyelerinin değişkenlik gösterdiği zamanlarda tiroid bezi etkilenebilir ve guatr oluşabilir.

Psikolojik sorunların tedavisinde kullanılan lityum tuzu içerikli ilaçlar tiroid bezinin işlevini olumsuz etkileyebilir.

Mantarlar, parazitler ve bakteriler neticesinde oluşan bazı enfeksiyonların tiroid bezinde ağrıya ve şişmeye yol açtığı ve daha sonra guatr oluşumuna zemin hazırladığı bilinmektedir.

Aşırı dozda iyot almak iyota ihtiyaç duyan tiroid bezinde hasara yol açar. İyot içeriği açısından zengin besinlerin çok tüketilmemesi gerekir.

Deniz kıyısında olan bölgelerde daha az guatr rahatsızlığı görüldüğünü yazmıştık ama ülkemizde Karadeniz bölgesinde görülen guatr hastalığı oranı dünyanın diğer bölgelerine nazaran daha çoktur. Bu konuda farklı görüşler vardır. Ve karalahana bitkisi suçlanmaktadır. Ama yapılan araştırmalar iyot açısından zengin bu bitkinin tiroid bezinde hasar oluşturabilmesi için her gün kilolarca ve aylar boyunca yenmesi gerektiğini ortaya koymuştur. Karalahana ve ceviz tüketiminin çokluğunu da ileri süren hekimler vardır.

Bu konuda söylenebilecek şey hiçbir besin maddesinde aşırıya kaçmamak olacaktır.

Guatr Tedavisi Nasıldır?

Hormon yetersizliği oluşan hastalara ilaç yolu ile hormon takviyesi yapılır.

Fazla hormondan kaynaklanan hastalara hormon üretimini engellemek için ilaç tedavisi uygulanır. Seviye normale inince cerrahi operasyon ya da radyoaktif iyot ile tedavi sonlandırılır.

Hormon dengesizliğinin olmadığı ama oluşan nodüller sonucu meydana gelen şişkinlik yapılacak ameliyatla alınır.

Her guatr hastasına ameliyat gerekmez ama tiroid bezi çok fazla büyürse, ya da içinde biriken nodüllerin çok fazla büyümesi bir estetik problemi yaratırsa, yemek ve soluk borusunun sıkışmasına neden olursa ve guatrda kanser teşhisi yapılması ya da şüphesinin oluşması gibi durumlarda ameliyat seçeneği devreye girer.