Dış kulak iltihaplanmaları, deniz ve havuz aktivitelerinin yoğunlukta olduğu yaz aylarında, sıklıkla dış kulak yoluyla temas eden havuz ya da deniz suyu içerisinde bulunan bakteriler nedeniyle artış göstermektedir. Özellikle havaların sıcak ve rutubetin fazla olduğu bölgelerde daha sık rastlanılan dış kulak iltihapları,bakteri ve virüslerin yanı sıra; mantarlar nedeniyle de oluşabilmekte ve hastada şiddetli ağrı, dış kulak yolu daralmasına bağlı olarak işitmede azalma, kulak akıntısı ve bazen de ateş ile kendini gösterebilmektedir. Erken dönemde tedavi edilmeyen dış kulak yolu iltihabı ise enfeksiyonun vücudun diğer bölgelerine yayılmasına yol açabilir. Memorial Ataşehir Hastanesi Kulak Burun Boğaz Bölümü’nden Op. Dr. Elad Azizli, dış kulak yolu iltihabı ve tedavisi hakkında bilgi verdi.

Dış Kulak İltihabı Nedir?

Dış kulak yolu enfeksiyonu özellikle havuz ve denizden ya da kirli sulardan geçen “Psödomanas aeruginosa” ve benzeri bazı bakteriler, bazen de mantarlardır. Dış kulak enfeksiyonu kişilerde şiddetli kulak ağrısı, kulakta akıntı ve işitme azlığı, kaşıntı ve ileri durumlarda kulakta şişme ve kızarıklığa neden olur. Hasta bazen kulak ağrısından yemek bile yiyemez duruma gelir. Böyle bir durumda kulağı sudan ve nemden korumak gerekeceğinden, yaz tatiline veda etmek gerekebilir.

Dış Kulak İltihabı Risk Faktörleri

Dış kulak yolu enfeksiyonlarının oluşumunda, kişinin daha önce kulak sorunu yaşaması ve kulağına temas eden suyun kirli ve mikroplu olması da seviyesinin yüksek olması önemli faktörlerdir. Bu nedenle dış kulak iltihabı riski yüksek olan hastalar, daha önce dış kulak yolu problemleri yaşamış kişilerdir. Dış kulak iltihabı geçirmiş olan kişilerin, duş aldıkları sırada, denizde ya da havuzda kulaklarının suyla direkt temasını önlemeleri gerekir. Geçmişte kulakla ilgili bir sorunu olmayan kişilerin ise deniz ya da havuza girerken bu önlemleri alması şart değildir.

• Kontrol dışı kronik şeker hastalığı olanlar
• Organ nakli geçiren hastalar
• Kemoterapi veya radyoterapi alanlar
• Kronik hastalıkları ve beslenme bozuklukları olanlar
• AIDS hastaları

Özellikle bu gruptaki kişiler dış kulak iltihabına karşı çok dikkatli olmalıdır.

Dış Kulak İltihabının Nedenleri

Dış kulak yolu, sıcak ve nemli bir alandır. Bu durum da bakteri ve mantarların üremesini ve kolayca hastalık oluşmasına yol açabilmektedir. Genellikle yaz aylarında görülmekle birlikte yılın her mevsiminde görülebilen dış kulak yolu iltihabı, dış kulak yolunu döşeyen derinin ve kulak zarı dış yüzeyinin iltihabıdır. Orta kulak iltihabından farklıdır. Dış kulak yolu iltihabı diğer bir adıyla eksternal otit; enfeksiyon, alerjik veya dermatolojik nedenlerden kaynaklanabilmektedir. Ancak dış kulak yolu iltihaplarının en sık nedeni mantar veya bakteriyel enfeksiyonlardır.

Dış kulak iltihabına en çok neden olan mantar “Aspergillus niger”dir. Şiddetli kaşıntı, işitme azlığı ve ağrı ön plandadır. Muayenede, dış kulak yolunda beyaz renkli mantar hifleri veya siyah kremsi materyal izlenebilir. Tedavisinde kulağın su ve nemden korunması ve Kulak, Burun, Boğaz uzmanınca yapılacak temizlik sonrası çeşitli ilaçlarla pansuman ve mantar ilaçlarının kullanılmasıdır. Mantar enfeksiyonunda da sık sık pansumanların tekrarı gerekir. Aksi takdirde uzun süreli ve kronik vakalara yol açılmış olur.

Kulak kanalının sık sık kulak çöpü ile temizlenmesi, yabancı bir cismi kulağa kaşınma temizleme amacıyla sokmak koruyucu tabakayı ortadan kaldırabilir ve bu bölgedeki cilde hasar vererek daha kolay enfeksiyon geçirilmesine yol açabilmektedir. Yine sık aralıklarla duş alarak ya da havuzda yüzme sonucunda kulak yoluna fazla miktarda su girmesiyle kulak yolunun hemen girişindeki ter ve yağ bezlerinden salgılanan ve kulak kiri olarak bilinen koruyucu mumun yok edilmesine yol açabilir. Bu mumun yok edilmesi de, bakterilerin ve mantarların üremesini kolaylaşmaktadır.

Tüm bu nedenlerin dışında;

• Kirli sularda yüzmek,
• Kulağı kaşımak ve karıştırmak,
• Kulak içinde yabancı cisim olması,
• Alerji,
• Kulağın yıkanması da dış kulak yolunda iltihaba sebep olabilir.

Dış Kulak İltihabının Belirtileri

Dış kulak yolu iltihabı belirtileri kaşıntı, zonklayıcı tarzda ağrı, tıkanma, akıntı şeklindedir. Bu belirtilere kimi zaman ateş de eşlik edebilmektedir. Kulak ağrısı boyun ve göz çevresine yayılabilir. Çiğneme gibi kulağın hareket ettiği hareketler ve kulak yolunun hemen önündeki kıkırdak çıkıntıya bastırmak ağrının artmasına yol açabilir.

• Dış kulakta kaşıntının yanı sıra sarı, sarı-yeşil renkli ve kötü kokulu akıntı, iltihaplı veya kötü kokulu ağrı, tıkanıklık gibi semptomlar görülebilir,
• Kulak ve kulak yolunda kızarıklık ve şişlik olabilir.
• Kulak derisi pullu ve döküntülü görülebilir.
• Dış kulak yoluna dokunmak veya hareket ettirmek ağrıyı arttırır.

Bu tür belirtilerin görülmesi ile birlikte vakit kaybedilmeden doktora başvurmak gerekir.

Kulak Pamuğu Dış Kulak İltihabı Yapar Mı?

Dış kulak yolunda biriken ve dışarıya atılamayan kulak kiri de, rutubetli ortamla birleştiğinde dış kulak  iltihabına yol açabilir. Öte yandan, bu tür kulak kirlerini temizlemek için yaygın olarak kullanılan kulak pamukları hem kir birikimini arttırarak hem de kulak yolunu tahriş ederek, enfeksiyonlara zemin hazırlar. Tahriş edilen bölgeye mikroplar kolaylıkla yerleştiğinden, temizlik için kulak pamukları önerilmemektedir. Kulak kirinin kendiliğinden atılamadığı durumlarda, kulak temizliği için uzmana başvurmak gerekir.

Dış Kulak İltihabı Tedavisi

Dış kulak yolu iltihaplarının tedavisi için doktora başvurmadan ezbere alınan ilaçlar, sorunun daha da şiddetlenmesine ve ileri dönemde işitme kaybına kadar varan durumlara neden olabilir. Bu nedenle; kulakta kir ya da mantar kitlesi varsa, uzman ellerde gerekli temizleme işlemi yapılmadan uygulanan ilaçların tedavi edici etkisinin olmayacağı bilinmeli, bir KBB uzmanının kararı ile ilaç kullanılmalıdır.

Dış kulak yolu iltihabında kulak yolu kırmızı, şiş ve akıntılı bir görünümde olur. Yapılan fiziksel muayene ile dış kulak yolu iltihabının direkt tanısı konulabilmektedir. Muayene sırasında varsa akıntı ya da iltihap temizlenmelidir. Dış kulak yolu iltihabı kişinin durumuna bağlı olarak kulak damlaları ve ilaçlarla tedavi edilebilmektedir. Ağrı çok fazlaysa ağrı kesici önerilebilir. Tedavi süresi boyunca kulağı sudan korumak gerekir. Tedavi başlandıktan sonra genellikle 3 gün içinde şikayetlerde azalma,10 gün içinde de tamamen iyileşme görülür. Dış kulak yolu iltihaplarına erken dönemde müdahale edilmesi daha az ağrı yaşanmasını sağlar ve enfeksiyonun diğer alanlara yayılmasını engeller.

Tedavi döneminde bunlara dikkat etmeyi unutmayın;

• İlacınızı kullandığınız süre boyunca kulaklarınızı kesinlikle kuru tutmaya çalışın.
• Duş yapmak yerine banyo yapmayı tercih edin. Saçlarınızı yıkarken suyun kulaklarınıza kaçmasını pamuk tıkayarak engellemeye çalışabilirsiniz.
• Kulak tıpası kullanmayın.
• Su sporlarından kaçının. Su sporlarına tekrar başlamadan önce doktorunuza danışın.
• Doktorunuzun önerdiği ilaçlar dışında kulaklarınıza bir ilaç damlatmayın.
• Kaşıma ve ovma, dış kulak iltihabını şiddetlendirebilir.

Kulak Damlası Nasıl Kullanılır?

Kulak damlası kullanırken mutlaka doktorunuzun belirttiği süre ve sıklıkta kullanmaya dikkat edilmelidir. Kulak damlası kulağa damlatılmadan önce avuç içinde ısıtılmalıdır. Isıtma ilacın damlatıldıktan sonra baş dönmesine neden olmasını engeller. Kulak memesi ileri geri hareket ettirilerek ilacın kulak yolunda ilerlemesi sağlanmalıdır.

Uzmana Danışmadan Evde Tedavi Tehlikeli Olabilir!

Dış kulak iltihaplarında doktora danışmadan asla antibiyotik kullanılmamalıdır. Eğer geçmeyen bir kulak ağrısı varsa doğru olan en kısa sürede doktora başvurmaktır. Yine dış kulak yolu iltihabını basit bir problem gibi bitkisel ürünler kullanarak evde tedavi sağlamak da doğru bir davranış değildir. Bitkisel ürünler gibi yanlış uygulamalar, dış kulak yolu iltihabını tedavi etmek yerine daha kötüye gitmesine de neden olabilir.

Dış Kulak İltihabından Korunmak İçin…

Özellikle yaz aylarında dış kulak iltihapları riskini en aza indirmek için ilk önlem, kullanılan yüzme havuzlarının temizliğine gösterilen özendir. Öte yandan, kulak geçmişte herhangi bir enfeksiyona maruz kalmışsa veya kulağın kendisinde bir hasar tespit edilmişse, dış kulak enfeksiyonlarını önlemek için kulak tıkaçları kullanılmalıdır. Dış kulak iltihabı olan kişiler, tedaviden olumlu sonuç almak ve daha ciddi rahatsızlıklardan korunmak için;

• Yüzerken kulaklar korunmalı,
• Havuz veya denizin temiz olduğundan emin olunmalı,
• Kulakta şiddetli ağrı var ise ve kulak tıkacı kullanılamıyorsa, havuz ve deniz aktivitelerine bir süreliğine ara verilmelidir.
• Kulağı, neme maruz bırakma sonrası kulağı kurulamak (yumuşak pamukla)
• Kulakları kaşımamak, kulak temizleme çubuğunu ya da diğer nesneleri kulağa sokmamak

2-3 damla sirke işe yarayabilir

Dış kulak yolunda kaşıntı ve hafif derinden gelen ağrıların başladığı ilk günlerde tedavi çok kolay olabilmektedir. Dış kulak yolunun kurumasını sağlamak ve dış kulak yolunun asit düzeyini artırmaya başvurulmaktadır.  Kulak zarında herhangi bir delik yoksa dış kulak yoluna 2-3 damla sirke damlatılması işe yaramaktadır. Bu yeterli olmadığı takdirde veya ağrılar artarak devam ediyorsa en kısa sürede bir uzmana başvurmak çok önemlidir.