Bipolar Bozukluk (Manik Depresif) Nedir & Bipolar Bozukluk Tedavisi
Manik Depresif Psikoz veya Bipolar Bozukluk, eskiden manik depresyon olarak da adlandırılan şiddetli ruh hali dalgalanmaları, en az bir mani atağı ve tekrarlanan depresyon ataklarını içerebilen bir akıl hastalığıdır.
Hani halk arasında “ne olduğunu çözemedim,bir neşeli bir üzüntülü” denilen kişilerdir.
Bipolar bozukluk, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki yetişkinlerin% 1’inden fazlasını, 4 milyondan fazla insana zarar verebilen bir duygudurum bozukluğudur.
Bipolar bozukluk ile ilgili bazı ek bilgiler ve istatistikler :
Bipolar bozukluk, dünya genelinde engelliliğin 5.ci ana nedenidir.
Bipolar bozukluk, dünya çapında ölüm veya sakatlık nedeniyle kaybedilen 9. ana nedendir.
İki kutuplu bozukluğu olan, intihar eden birey sayısı genel nüfustan 60 kat fazladır.
İki kutuplu bozukluğu olan kişilerde, alkol veya diğer madde kullanım bozukluğu çeken bipolar bozukluk hastaları hariç, genel nüfusa kıyasla suçla ilişkide çok fazla artış görülmemektedir.
İki kutuplu bozukluğu olan insanlar alkolizm gibi madde kötüye kullanımında da yüksek risk altındadır.
Bir takım tıbbi problemler, bazı ağrı ve nörolojik ve genetik bozukluklar da dahil olmak üzere bipolar bozukluk ile birlikte görülme eğilimi gösterir.
Erkekler kadınlardan daha erken yaşlarda bipolar bozukluk gelişebilir.
Siyahlarda beyazlardan daha sık teşhis konur.
İki kutuplu bozukluğun geçmişi nedir ?
Bu hastalık resmi olarak Emil Kraeplin tarafından 100 yıldan fazla bir süre önce kavramsallaştırılmış ve manik depresif delilik olarak tanımlamıştır.
Bununla birlikte, depresyonun şu anda manik olduğu anlaşılan semptomlarla değişen ruh hali problemleri, MS 200 yıllarından çok önce tarihe başvurulmuştur.
Bu hastalık için böyle olumsuz bir terminolojiye rağmen, bipolar bozukluğun bazı bireylerde önemli başarılar ile ilişkili olduğu bilinmektedir. Birçok tarihsel figür ve şu anda başarılı olan insanlar bu bozukluktan muzdaripdir.
İki kutuplu bozukluk türleri nelerdir ?
Bipolar bozukluk, bipolar I ve bipolar II bozuklukları da dahil olmak üzere çok sayıda çeşide sahiptir.
Hastalığın her türü için, hastanın okulda, işyerinde, ya da topluluk içinde başka bir yerde çalışması sırsasında, hastaneye yatış gerektirebilir veya psikotik belirtilere (örneğin sanrılar) sahip olabilmesi ile önemli sorunlar yaşar.
İki kutuplu bozukluk nedenleri ve risk faktörleri nedir ?
İki kutuplu bozuklukla ilgili sıkça sorulan bir soru kalıtsal olup olmamasıdır. Çoğu diğer zihinsel bozukluklarda olduğu gibi, bipolar bozukluk doğrudan bir nesilden genetik olarak geçmez. Daha ziyade, genetik, psikolojik ve çevresel açıdan karmaşık bir grubun sonucudur.
Genetik olarak bipolar bozukluk ve şizofreninin ortak noktası vardır, çünkü iki bozukluk aynı risk genlerini paylaşmaktadır. Bununla birlikte, her iki hastalığın da benzersiz bazı genetik risk faktörleri vardır.
Stresin, bipolar bozukluk da dahil olmak üzere çoğu zihinsel sağlık koşullarının gelişmesine önemli katkıda bulunduğu bulunmuştur. Örneğin, gey, lezbiyen ve biseksüel insanların, eşcinselliğe ya da biseksüelliğe toplumsal tepkilerle baş etmeyle bağlantılı olan çoklu sosyal stres vericileriyle ilişkili artmış duygusal mücadelele yaşadığı düşünülmektedir.
Yetişkinlerde, gençlerde ve çocuklarda bipolar bozukluk belirtileri nelerdir ?
Bipolar bozukluk tanısı için bir kişinin en az bir manik dönem geçirmesi gerekir. Maninin karakteristik özellikleri (karışık özelliklerin bir parçası olmadıkça) en az bir hafta sürmelidir ve
Yüksek veya sinirlilik hali
Yarış düşüncesi
Baskılı konuşma (hızlı, aşırı ve çılgınca konuşma)
Uyku ihtiyacının azalması
İhtişamlı fikirler (örneğin, üstünlük veya başarısızlıkların yanlış inançları)
Teğetsel konuşma (birbiriyle pek alakalı olmayan konularda sürekli konuşma, konuları değiştirme)
Huzursuzluk /artan hedefe yönelik faaliyet
Dürtüsellik, zayıf yargılama veya riskli faaliyetlerde bulunma (seks için aşırı arzu gibi).
Erken başlangıçlı bipolar bozukluğun erken çocukluk ya da ergenlik dönemindeki manik döneminin belirtileri, yetişkinlerde görülen genişlemiş aşırı yükseltilmiş ruh halinin aksine öfke, öfke ve saldırganlık patlamalarını ve sinirlilik içermektedir.
Bipolar bozukluğu olan ergen, ruh halinde hızlı değişikliklerle birlikte depresyon ve karışık ataklar gösterme eğilimindedir.
Gençlerde ve çocuklarda bipolar bozukluğun semptomlarındaki farklılıklara rağmen yetişkinlere kıyasla, belirli pediatrik bipolar bozukluk tanısı alanların çoğunda bu belirtiler yetişkin olarak görülmeye devam eder.
Bipolar bozukluk belirtileri kadınlarda daha fazla depresyon ve kaygı paterni içerirken, erkeklerde alkol veya diğer madde kullanım bozukluğu riski daha fazladır.
“Depresyon” için buraya tıklayınız.
Kadınlarda bipolar bozukluk yaşayan kişiler, erkeklere kıyasla tiroid hastalığına veya obeziteye daha yatkındırlar.
Bipolar bozukluk tanısı için büyük bir depresif dönem gerekmemekle birlikte, bu tür ataklar sıklıkla manik epizodlarla değişir. Aslında, bipolar bozukluğu olan birçok insanda sürekli kızgınlık maniye göre daha sık ortaya çıkar.
Depresif dönemlerin özellikleri (bipolar depresyon) aşağıdaki semptomları içerir:
Sürekli olarak depresyon veya huzursuz ruh hali
Endişe duyguları
Sık ağlama
Daha önce keyif verici faaliyetlere olan ilginin kaybı
İlgisizlik, düşük motivasyon
İştah artışı veya azalması, kilo kaybı veya kilo alımı, uykuda zorlanma
Aşırı uykulu olma, ajitasyon veya aktivite eksikliği
Yorgunluk / düşük enerji
Değersizlik hisleri; konsantrasyon eksikliği
Etkinlik ve düşüncede yavaşlık
Uygunsuz suçluluk duyguları; umutsuzluk
Ölüm düşünceleri, kendine zarar verme veya intihar düşünceleri.
Bipolar bozukluğu teşhis etmek için hangi testler kullanılır ?
Hemen hemen her akıl sağlığı teşhisi için geçerli olduğu gibi, birinin bipolar bozukluğa sahip olduğunu kesin olarak değerlendiren tek bir test yoktur.
Bu nedenle, psikiyatrlar ve klinik psikologlar gibi sağlık bakım uzmanları, kapsamlı tıbbi, aile ve zihinsel sağlık bilgileri toplamak suretiyle bu hastalığa teşhis koymuştur.
Tıbbi muayene, genel olarak hastanın genel sağlık durumunu değerlendirmek ve kişinin öfori, depresyon, ajitasyonlu depresyon ve nadiren paranoyak veya diğer tıbbi durumla ilişkili psikoz semptomları gibi zihinsel sağlık belirtilerinin olup olmadığını araştırmak için laboratuvar testlerini içermektedir.
Bipolar bozukluğun belirtilerinden bazıları diğer zihinsel hastalıklarda da görülebileceğinden zihinsel sağlık taraması, bireyin panik bozukluk, yaygın anksiyete bozukluğu veya travma sonrası stres bozukluğu (PTSD) gibi bir kaygı bozukluğundan muzdarip olup olmadığını belirlemek için yapılır.
Ayrıca, bipolar bozukluğu olan kişinin, şizofreni, şizoaffektif bozukluk ve diğer psikotik bozukluklar, uyuşturucu (örneğin hidrokodon) geri çekilmesi veya uyarıcı madde (örn., Kokain) zehirlenmesi gibi madde-kötüye kullanım bozukluğu gibi diğer zihinsel hastalıklardan muzdarip olup olmadığı araştırılır.
Sınırda kişilik bozukluğu veya çoklu kişilik bozukluğu (MPD) gibi davranış, ruh hali veya düşüncede ani değişikliklerle ilişkili olan herhangi bir bozukluğu, bipolar bozukluktan ayırmak özellikle zor olabilir. Kişinin mevcut duygusal durumunu değerlendirmek için sağlık uzmanları zihinsel durum muayenesini de yapar.
Hangi hastalıklar bipolar bozukluk ile birlikte var olur ?
Bipolar bozukluğu olan insanlar, özellikle kendine zarar verme ve intihar etme riski altındadır. Bu nedenle zihinsel sağlık uzmanları, bipolar bozukluğu olan kişinin kendine veya başkalarına zarar vermeyi düşündüğü herhangi bir uyarı işaretini dikkatlice değerlendirecektir.
Bu durumdan muzdarip olan bireyler ayrıca , alkol veya madde bağımlılığı veya sınırda kişilik bozukluğu riski altındadır.
Panik bozukluğu, fobiler, yaygın anksiyete bozukluğu veya obsesif kompulsif bozukluk (OKB) gibi kaygı bozukluğuna yakalanma riskleri de yüksektir.
Bir takım tıbbi problemler, migren baş ağrısı gibi ağrı bozuklukları, multipl skleroz gibi nörolojik problemler ve velokardiyofasiyal sendrom gibi genetik bozukluklar da dahil olmak üzere bipolar bozukluk ile birlikte görülme eğilimi gösterir.
İki kutuplu bozukluk ilaçları ve diğer tedaviler nelerdir ? İki kutuplu bozukluk için ev ilaçları veya alternatif tedaviler var mı ?
İki kutuplu bozukluk için kesin tedavi yöntemi olmamasına rağmen, ilaçlar ve psikoterapiler hastalığının tedavisinde temel dayanaklar olmaya devam etmektedir.
Ayrıca, yaşam tarzı iyileştirmeleri, önemli tamamlayıcı önlemler olabilir. Örneğin, aerobik egzersizin, bipolar bozukluk ve diğer zihinsel sağlık sorunları ile ilişkili olan hafıza ve dikkat etme yeteneği gibi düşünme problemlerinden bazılarını hafifletmesine yardımcı olduğu bulunmuştur.
Aziz John’s wort veya ginkgo biloba gibi bipolar bozukluklar için alternatif tıp tedavileri, faydalı olabilirse de kesin tedavi sağlamaz.
İki kutuplu bozukluğu tedavisindeki ilaçlar
Manik ve karışık belirtilerin tedavisinde özellikle etkili olduğu düşünülen antipsikotik ilaçlar arasında olanzapin (Zyprexa), risperidon, ketiapin, ziprasidon, aripiprazol, paliperidon, Asenapin, iloperidon, lurasidon ve brexpiprazol sayılabilir.
Bu ilaç grubunda en çok görülen yan etkiler arasında uyku hali, baş dönmesi ve iştah artışı sayılabilir. Yüksek kan şekeri, artmış lipid seviyeleri ve bazen prolaktin adı verilen bir hormon düzeyinde artış ile bağlantılı kilo artışı da ortaya çıkabilir.
Haloperidol, Klorpromazin ve tioridazin gibi bu sınıftaki daha eski ilaçların kas sertliği, sallanma ve kalıcı olabilecek çok nadiren koordinasyonsuz kas titreşimlerine (tardif diskinezi) neden olma ihtimali daha yüksektir.
Bazıları (örneğin, lityum, divalproeks ve karbamazepin) ilaç kan seviyelerinin izlenmesini gerektirir ve bazıları hamile kadınlar tarafından alındığında doğum kusurlarıyla ilişkili olabilir.
Antidepresan ilaçlar, bipolar bozukluğun depresif belirtilerinin başlıca tıbbi tedavisidir.
Manik veya karışık belirtilerin belirtilerini önlemek için ilaç kullanırken, lityum veya lamotrijin gibi ruh hali sabitleyici ilaçlar (Lamictal) sıklıkla kullanılır.
Damgalanan geçmişine rağmen, elektrokonvülsif terapi (ECT), bipolar bozukluğu şiddetli olan ve psikoterapilere ve bir takım ilaç denemelerine yetersiz yanıt veren insanlar için uygulanabilir bir tedavi olabilir.
Psikoterapiler
Konuşma terapisi (psikoterapi), bipolar bozukluklarla yaşayan bireylerin hastalıkla başa çıkma yollarını iyileştirerek mümkün olan en üst düzeye erişmesine yardımcı olan önemli bir tedavidir.
İki kutuplu bozukluğun tedavisinde etkili olduğu keşfedilen psikoterapiler arasında aile odaklı terapi, psiko-eğitim, bilişsel davranış terapisi, kişiler arası terapi ve sosyal ritim terapisi yer alır.
Gebelikte ve doğum sonrası dönemde bipolar bozukluk nasıl tedavi edilir ?
İki kutuplu bozukluğu tedavi eden birçok ilaç gebelikte ve emzirirken fetusa risk oluşturabilirken, uygulanan ilaç miktarının yanı sıra fetüsün veya bebeğin ve annenin sağlığının dikkatli bir şekilde izlenmesi gerekir.
İki kutuplu bozukluğun komplikasyonları ve zaman içindeki prognoz / etkileri nelerdir ?
İki uçlu bozukluk için prognoz, bu bozukluğu olan bireylerin zamanın % 60’ına kadar bir tür duygudurum sorunu yaşayabileceğini gösteriyor olsa da, bu sorunlar psikoterapi ve ilaç tedavisinin kombinasyonu ile iyi yönetilebilir.
Bipolar bozukluğun bir takım potansiyel komplikasyonları vardır, özellikle de tedavi edilmezse.
Bu hastalık, alkol veya tütün gibi maddelere, amfetamin, dekstroamfetamin veya hidrokodon / asetaminofen gibi uyuşturuculara bağımlılığa yol açabilir.
Bipolar bozukluk hastaları düşünme (bilişsel) sorunlarla karşılaşma eğilimindedir ve psikiyatrik olarak tekrar tekrar hastaneye yatırılanlar yaşam boyunca daha fazla sorun yaşarlar.
Bipolar bozukluğu olanlarda genel nüfusa oranla intihar riski 60 kat fazladır.
İki kutuplu bozukluğun önlenmesi mümkün müdür ?
Teşhisini takiben iki kutuplu bozukluğun semptomlarının önlenmesiyle ilgili çok daha fazla şey biliniyor gibi görünse de, tam hastalığın gelişimini tamamen azaltma yolları hakkında yeni araştırmalar var.
Örneğin, bipolar bozukluktan önce daha belirgin semptomları olan ve iki kutuplu akrabaları olan çocuklara aile odaklı tedavi verildiğinde, yetişkin olarak tam teşekküllü rahatsızlığı geliştirme olasılığı daha düşük olabilir.
Yorumlar
Henüz yorum yapılmamış.