Beyin damar tıkanıklığı, beyindeki bazı dokuların oksijensiz kalmasına yol açar. Belirtiler, beynin hangi bölgesinde tıkanıklık oluştuğuna göre çok değişkenlik gösterir. Konuşma bozukluğundan hareket yeteneğinin yitimine kadar birçok farklı fonksiyon kaybı ortaya çıkabilir.

Kanın damar içerisinde pıhtı atmasına bağlı olarak gelişen beyin damar tıkanıklığında en sık görülen belirtiler şunlardır:

• Bilinç bulanıklığı
• Ani görme kaybı
• Konuşma bozukluğu
• Felç (inme)
• Bayılma

Aşamalı olarak ilerleyen beyin damar tıkanıklığında ise aşağıdaki belirtiler daha çok göze çarpabilir:

• Kaslarda güçsüzlük
• Vücutta (özellikle parmaklarda, kol veya ayakta) uyuşma
• Göz kararması
• Baygınlık geçirme, bayılma

Geçici İskemik Atak Belirtilerine Karşı Dikkat: Aşağıdaki belirtiler söz konusu olursa en kısa sürede tıbbi destek alınmalıdır. Aksi takdirde beyin damar tıkanması ve kalıcı olarak beynin işlevlerini kaybetmesi söz konusu olabilir:

• Yüzde, kol veya bacaklarda zayıflık, uyuşma veya felç (özellikle vücudun bir tarafında)
• Konuşma esnasında kelimelerin kayması, cümle kurmakta zorlanma
• Başkalarını anlamakta güçlük
• Bir veya her iki gözde görme kaybı ya da çift görme
• Baş dönmesi, denge yitimi

Bu ataklar genellikle birkaç dakika boyunca sürer, belirtiler bir saat içinde tamamen kaybolur. Tıbbi önlem alındığı takdirde beyin damar tıkanıklığı yaşanmasının önüne geçilecektir.

1Yüksek Tansiyon

Beyin damar tıkanıklığının ülkemizde en sık karşılaşılan iki nedeninden biri yüksek tansiyon, diğeri şeker hastalığıdır. Yüksek tansiyon, damar hasarı nedeni ile beyin damar tıkanıklığı riskini artırır. Aşağıdaki etkenlerden kaynaklanabilir:

• Yaşın ilerlemesi ile birlikte damar esnekliğinin azalması
• Kalp ve damar hastalıkları
• Aşırı hareketsizlik
• Aşırı tuz tüketimi
• İşlenmiş gıdalar, yağlı gıdalar
• Sigara ve alkol kullanımı
• Aşırı kilo
• Kronik böbrek rahatsızlıkları
• Uyku apnesi
• Cushing sendromu ve bazı diğer hastalıklar

2Şeker hastalığı

Şeker hastalığı kılcal damarlarda hasara yol açar, damar çeperindeki kolesterol kaynaklı kalınlaşmanın hızlanmasına neden olarak beyin damar tıkanıklığı riskini artırır.

3Yüksek Kolesterol Ve İskemik İnme

Ldl isimli kötü kolesterolün kanda yüksek olması, damarın iç çeperine yapışmasına neden olur. Zamanla damar yüzeyinde plak oluşur ve damar açıklığı azalmaya başlar. Bir süre sonra kan akışı kesilecek kadar kalınlaşma ve beyin damar tıkanıklığı ortaya çıkabilir.

Aşağıdaki etkenler yüksek kolesterolün başlıca nedenleridir:

• Hayvansal yağların aşırı tüketimi
• Obezite
• Egzersiz yapmamak
• Sigara ve tüm tütün mamülleri

Beyin dışındaki damarlarda da plak oluşumu gözlenebilir. Damar yüzeyinden bir parça plak sökülerek kan dolaşımı ile beyne taşınırsa da beyin damar tıkanıklığı oluşabilir. Bu duruma iskemik atak denmektedir.

4Kalıtsal Etkenler Ve Diğer Nedenler

Özellikle kolesterol yüksekliği, yüksek tansiyon gibi sorunlar kalıtsal olarak sonraki nesillere aktarılarak beyin damar tıkanıklığının ortaya çıkma riskini artırabilmektedir. Bazen de hiperhomesisteinemi gibi bazı kalıtsal hastalıklar beyin damar tıkanıklığına zemin hazırlayabilir.

Durağan Yaşam Tarzı: Fiziksel aktivitenin son derece düşük ve düzensiz olduğu bu yaşam tarzı, karaciğer fonksiyonlarının zayıflamasına ve kötü kolesterolün temizlenme mekanizmasının bozulmasına yol açabilir.

Aşağıdaki etkenler de beyin damar tıkanıklığına yol açabilir:

• Atrial fibrilasyon
• Toplardamar sisteminde bozukluklar (endotel hasarı vb.)
• Kan dolaşımının yavaşlaması (veya durması)
• Yağ embolisi
• Hormon bozuklukları
• Kanser

Kendinizde veya yakınınızdaki bir kişide beyin damar tıkanıklığı olduğundan şüphe ediyorsanız hemen 112 acili aramalı, profesyonel destek almalısınız.

1Beyin Anjiyografisi Ve Pıhtının Çözülmesi

Beyin damar tıkanıklığı pıhtıya bağlı ise beyin anjiyografisi ile tıkanan beyin atardamarı ve pıhtı tespit edilir. Sonrasında damar içinden gönderilen yönlendirilmiş ince telle pıhtı çekilip alınır. Bu yolla beyin damar tıkanıklığı açılır. Hasta bu girişimsel müdahaleye ne kadar erken erişirse, beyin damarı tıkanıklığının kalıcı hasara yol açmaması şansı o kadar yükselir.

Trombolitik Tedavi: Pıhtı, tel yardımı ile mekanik olarak sökülüp alınması yerine damar içi uygulanan kimyasallarla eritilerek de yok edilebilir. Tedavide doku plazminojen aktivatörü (tPA) kullanılır.

2Cerrahi Müdahale

Şah damarlarında bir tıkanıklık söz konusu ise bir kalp damar cerrahının uygulayacağı karotis endarekrtomisi ameliyatı gerekli olabilir. Beyin ödemi söz konusu olursa, mannitol tedavisine yanıt alınamaması durumunda hastanın kafatasının açılması gerekebilir. Bu sayede kafa içi basıncı düşürülür.

3İlaç Tedavileri

Beyin damar tıkanıklığına iyi gelen ilaç tedavisine hastanın yatışı ile birlikte Plavix gibi kan sulandırıcılar ile başlanır. Taburcu edildiğinde aspirin gibi kan sulandırıcılara devam etmesi istenebilir.

• Pıhtı çözücü olarak streprokinaz enzimi verilebilir.
• Hastanın yüksek ateşi varsa, kalp kapakçığı iltihabı söz konusu olabileceği için antibiyotik tedavisine başlanabilir.

Beyin damar tıkanıklığına ne kadar acil müdahale edilirse iyileşme süresi o kadar kısalacaktır. Ama beyindeki hasara göre hiçbir zaman tam bir iyileşme olmayabilir.

İyileşmenin büyük bir kısmı ilk 2 hafta içinde olacaktır:

• Şişkinlik iner
• Beyin işlevleri bir anda yerine gelebilir
• İlk 2 haftada düzelmeyen sorunların iyileşmesi daha zor olacaktır.

Uzun Süreli Tedaviler: Beyin damarı tıkanıklığına neden olan etkenin yok edilmesi için uzun dönemli tedaviler gerekli olacaktır. Bu amaçla hastanın günlük olarak ne kadar insüline ihtiyacı olacağı saptanabilir, tansiyon ilaçları önerilebilir. Ayrıca uygun bir diyet önerisi de sunulacaktır.