Metabolizma hastalığı olan amiloidoz, amiloid olarak adlandırılan lifli protein bileşiğinin bir veya birden çok organda hücre dışında birikmesi sonucunda meydana gelir. Genellikle böbrek, böbrek üstü bezi, karaciğer, dalak, mide ve bağırsak kanalında birikme yaptığı görülür.

Kemik iliği hücreleri tarafından üretilen ve anormal protein olarak nitelendirilen amiloid, farklı doku ve organları doğrudan etkileyebilir. Buna bağlı olarak amiloidin birçok türü olduğunu ve tutulum bölgelerinin kişiden kişiye değiştiğini söyleyebiliriz. Ancak kesin nedeni henüz bilinmeyen amiloidoz, nadir görülen hastalıklardandır.

Amiloidoz hastalığına çok sık rastlanmamakla birlikte yapılan araştırmalarda ABD’de her yıl 4000 kişinin bu hastalıktan etkilendiği belirtilmektedir. Amiloidoz, ölümcül bir hastalık olabileceği gibi etkilediği organın çalışmasını engelleyebilir.

Multipl miyelom, Hodgkin hastalığı ve Akdeniz humması (bağırsak hastalığı) gibi hastalıklara yakalanan kişiler amiloidoz hastalığı bakımından risk grubunda yer alırlar. Aynı zamanda uzun süre diyaliz tedavisi görmüş bazı diyabet hastaları da bu risk grubunda yer alabilir.

Amiloidoz Çeşitleri
Birincil Amiloidoz : En sık görülen amiloidoz çeşidi olmakla birlikte herhangi bir hastalık sonucunda oluşmaz. En yaygın amiloidoz çeşiti olan birincil amiloidoz, genellikle dil, cilt, kalp, akciğer, sinir ve bağırsakları etkilemektedir.
İkincil Amiloidoz : Birincil amiloidozun aksine bazı kronik hastalıklar nedeniyle meydana gelir. Tüberküloz, kemik iltihabı ve romatoid artrit gibi hastalıkların sonucunda oluşur. Genellikle böbrek, dalak, karaciğer ve bağırsakları etkilediği bilinmektedir.
Kalıtsal Amiloidoz : Genetik kökenli amiloidoz olarak nitelendirebiliriz. Aile geçişli amiloidoz türü olmakla birikte sinir sistemi ve sindirim sistemini doğrudan etkiler.

AMİLOİDOZ NEDEN OLUR?
Amiloidozun nedeni henüz kesin olarak bilinmemektedir. Kemik iliğinde başlayan amiloidoz, antikorların parçalanmasını engeller. Antikorlar vücudu enfeksiyona karşı koruyan yapılardır. Antikorlar görevini yerine getirdikten sonra vücut tarafından parçalanırlar. Ancak antikorların parçalanmaması durumunda çoğalan antikorlar amiloid olarak ortaya çıkar.

Genetik faktörlerin etkili rol oynadığı amiloidoz hastalığında kişinin yaşı ve sağlık durumu da oldukça etkilidir. Genellikle 50 yaş ve üzerindeki bireylerde görülen amiloidoz hastalığı 5 yıldan fazla diyaliz alanlarda ve multipl myelom hastalarının %15’inde görülür.

AMİLOİDOZ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Amiloidoz belirtileri etkilediği organa ve kişiye göre değişkenlik gösterir. Amiloidoz kişiden kişiye farklı belirtiler gösterse de bazı durumlarda herhangi bir belirti vermeyen teşhisin zorlaşmasına neden olur. Özellikle başka bir hastalık nedeniyle ortaya çıkan amiloidoz, altta yatan hastalık nedeniyle kendine özgü belirtileri göstermeyebilir.

Amiloidoz belirtisi öncelikle etkilediği organa göre değişkenlik gösterir. Ancak böbrek ve kalbi etkileyen amiloidoz hayati risk taşıyabilir. Böbreği etkileyen amiloidoz, kanı süzme işleminde bozukluklara yol açarken aynı zamanda proteinlerin idrara karışmasına neden olur. Kalbi etkileyen amiloidozda ise nefes darlığı ile birlikte kan pompalama işleminde bozukluk görülür.

Zayıflık
Ciddi kilo kaybı
Büyümüş karaciğer
Büyümüş dil
Ayak bileklerinde ve bacaklarda şişlik oluşması
El ve ayaklarda uyuşukluk veya karıncalanma
Nefes darlığı
Yutkunma zorluğu
Düzensiz kalp ritmi
Genişlemiş dil (makroglossi)
İshal veya kabızlık
Şiddetli yorgunluk ve halsizlik
Ciltte morarma ve kalınlaşma
Göz çevresinde morluk (purpura)
İdrarda protein
Sinir sisteminde bozulmalar

AMİLOİDOZ TEDAVİSİ
Amiloidoz hastalığının kesin bir tedavi yöntemi olmamakla birlikte amiloidoz hastalığına neden olan bir hastalık söz konusu ise öncelikle altta yatan hastalık tedavi edilmelidir. Amiloidoz tedavisinde hastalık nedeniyle meydana gelen şişlikler ve ağrılar için çeşitli ilaç tedavileri uygulanır. İlaç tedavisinin yanı sıra hastaya özel diyet uygulanır.

Hastalığın etkilediği alana göre uygulanan tedavi değişkenlik gösterir. Böbrekleri etkileyen amiloidoz grubunda böbrek nakli uygun görülürken kalbi etkileyen amiloidoz hastalığında ise kalp nakli söz konusu olabilir.