Alerjik rinit, burun mukus zarının bazı dış etkenlere maruz kalması ile oluşan bir dizi reaksiyondan dolayı ortaya çıkan kronik bir hastalıktır. Bu durum burun hiperaktivitesine neden olur. Burun hiperaktivitesi hem gözleri hem de burnu etkiler ve yaygın alerjik rinit semptomlarına yol açar. Bu reaksiyonlar, IgE antikorlarına karşı vücudun temel savunma mekanizmasıdır. İmmünoglobulin E olarak da bilinen IgE antikorları, enfeksiyonları dengeleyen bazı antijenlere yatkın olan hücrelerdeki kimyasal aracıların salınmasını sağlar.

Bu arada, antijenler ya da immünoglobülinler (Ig), antikor üreten toksik maddelerdir. İşte bu yüzden, vücut onlara karşı savunma amaçlı bir tepki verir. Bu kimyasal işlem nedeniyle vücut, yavaş enfeksiyon belirtilerine neden olan bir hiper duyarlılık durumuna girer.

Alerjik Rinit Belirtileri

Belirtiler her kişiye göre değişebilir. Bununla birlikte, hastanın alerjik rinit teşhisi için bu belirtilerin tamamen kendini göstermeleri gerekli değildir. Makalemizin devamında, alerjik rinit ile ilgili en yaygın belirtileri sunacağız:

• Gündüz yorgunluğu
• Baş ağrısı
• Burun tıkanıklığı
• Granüler orofarinks
• Uykuda değişiklikler
• Burunda ve farengeal kaşıntı
• Burun akması
• Burun hizasında sorunlar
• Sürekli hapşırma
• Alerjik izler (göz torbaları, Dennie çizgileri, burun delikleri)
• Konjonktivit belirtileri (kırmızı gözler, kaşıntılı gözler, gözyaşı, nemli gözler)
• İlgisizlik, boş bakışlar, yarı açık ağız, ağızdan nefes alma
• Soluk burun mukusu ya da konjestif hiyalin mukoza (şeffaf ve ıslak)

İlgili Faktörler

Alerjik rinit belirtileri ile ilişkili faktörler vardır. Bunlar arasında şunlar vardır:

• Genetik geçmiş
• Risk bölgelerinde doğmak
• Alerjenlere erken zamanda maruz kalma
• Çocukluk çağında sınırsız antibiyotik kullanımı
• Ailede atopi öyküsü (alerjik bozukluklar)
• Olumsuz çevresel etkilere maruz kalma (tütün, toz akarları, hayvan tüyleri)

Alerjik rinit tipleri

Alerjik rinitin iki türü vardır: mevsimlik ve çok yıllık.

Mevsimsel alerjik rinit

Bu durum polinik olarak da bilinir ve alerjik rinit vakalarının % 75’ini oluşturur. Bitkilerin tozlanması nedeniyle kış ve bahar arasında (kuzey yarımkürede) ortaya çıkar.

Bu tip alerjik rinitin karakteristik belirtileri şunlardır: kulak, göz ve orofarinkste akut kaşıntı. Bu, özellikle de bitkilerin döllenme saatlerinde (5:00-10: 00 ve 19:00-22: 00), açık havaya uzun süre maruz kaldıkça daha yoğun olur ve nemli ve yağışlı günlerde azalabilir.

Çok yıllık alerjik rinit

Bu rinit türü esas olarak toz, mantar sporları (Alternia ve Cladosporium) ve kedi, köpek ve kemirgen gibi hayvanlardan deri parçacıkları gibi faktörler ile tetiklenir.

Alerjik rinit semptomları mevsimsel rinit ile aynı olabilir; ama bu durumda kulak kaşıntısı daha hafiftir ve burun tıkanıklığı daha suludur. Sonuç olarak, tanımlanması kolay diğer belirtilerin yanı sıra, hasta ağzından nefes alır, nazal bir ses çıkarır, koku ve tat alma hissini kaybeder.

Sık rastlanan alerjenler

Bir çok alerjen vardır, ancak en yaygın olanı şunlardır:

• Polen
• Enzimler
• Gıdalar
• İlaçlar
• Çeşitli malzemeler (lateks, eldiven, sondalar)
• Hayvan epiteli (saç, idrar, tükürük)
• Fungal sporlar (penicillium, cladosporium, alternaria ve aspergillus)
• Akarlar (dermatophagoides pteronysinus, dermatophagoides farinae, dermatophagoides microceras)

Tedavisi

Alerjik riniti kontrol altına almak için farmakolojik tedaviyi çevresel tedavilerle birleştirmek ve alerjenleri ortadan kaldırmak gerekir.

Çevresel tedavi

Çevresel tedavi, genellikle ilaçlara başlamadan önce alınan bir takım tedbirlerden oluşur. Bunu yaparak hasta, iyileşmeyi kolaylaştıracak bir ortam oluşturabilir. Çevresel tedavide alınması gereken bazı tedbirler şunlardır:

• Ani sıcaklık değişimlerinden kaçının
• Pencereleri gece kapalı tutun
• Burun pasajlarınızı steril serum solüsyonu ile yıkayın.
• Alerjenler taşıyan yiyeceklerden kaçınarak dengeli bir diyet yapın ve bol miktarda su için
• Dışarıda daha az zaman geçirin (tozlaşma zamanlarında, rüzgarlı günlerde, alerjenlerin zirve yaptığı zamanlarda)
• Evdeki ve aracınızdaki klimada bir filtre kullanın
• Tütün ve klora gibi, kimyasal tahriş edici maddelerle temas etmekten kaçının
• Burun kasları sıkıp bırakarak (vazokonstriksiyon) kan damarlarının daralmasını sağlayan nefes egzersizleri yapın.
• Alerjenlerle temastan kaçınmak için maske, burun tıkanıklığını azaltmak için burun şeritleri gibi araçlar kullanabilirsiniz.

Farmakolojik Tedavi

Şu anda, alerjik rinit belirtilerini kontrol altına almak için bir çok ilaç mevcuttur. Bunlar arasında dekonjestanlar, antihistaminikler, kromonlar ve topikal nazal dekonjestanlar bulunur.

Antihistaminikler

Kaşıntı, hapşırma ve burun akıntısı için önerilirler. Bununla birlikte, burun tıkanıklığını azaltma ve alerjik rinit semptomlarını ortadan kaldırma yetenekleri kısıtlıdır. Bunun için daha yararlı oral ilaçlar vardır: setirizin ve loratadin.

İlk nesil antihistaminiklerin uyku hissi ve kabiliyetlerde azalma gibi yan etkiler üretebileceği belirtilmelidir. İkinci nesil antihistaminikler söz konusu olduğunda böyle yan etkiler yoktur ve neredeyse anında rahatlama elde edersiniz, ancak bunların etkisi kısa sürer.

Alerjik rinit için dekonjestanlar

Bunlar uzun süren ilaçlardır, lokal tahrişe neden olmazlar ya da tıkanıklığı ya da rinit ilacını tekrar canlandırmazlar. Bununla birlikte, uyuşukluk, baş dönmesi, kaygı ve idrar retansiyonu gibi yan etkileri vardır. Ayrıca tansiyonu yükseltebilirler.

Topikal nazal dekonjestanları iki ya da üç günden fazla kullanıyorsanız, etkinliğini azalır, nüksetmeye neden olur ve kronik riniti kötüleştirebilir. Bu nedenle ağız yoluyla dekonjestan almanız gerekebilir.

İntranazal kortikoidler

Bu ilaçlar, burun tıkanıklığı, burun akıntısı, kaşıntı ve hapşırma gibi belirtilerin hafifletilmesinde etkilidir. Özellikle de her iki alerjik rinit tipinde ve alerjik olmayan rinitte kullanılabilir.

İntranazal kortikoidler hızlı metabolize olur ve uzun süre dayanır. Bununla birlikte, bunları kullanırken dikkatli olmalısınız çünkü uzun süre kullanıldığında bazı yan etkileri olur: büyüme sıkıntıları, davranış sorunları, hipotalamus ekseninin bastırılması vb.

En çok önerilen intranazal kortikoidler arasında şunlar bulunur:

• Flunisolida
• Mometazon furoat
• Flutikazon propionat
• Becometason dipriopionat

İmmünoterapi

İmmünoterapi, hastanın durumuna göre, kademeli olarak belirli alerjen ekstrakt konsantrasyonlarının verilmesidir. Bu, alerjene bağışıklık toleransı üretir.

Alerjik rinit tedavisinin temel direği budur, çünkü çok etkilidir. Bununla birlikte, birçok ülkede bunu uygulamanın tek yolu deri altındandır. Bu nedenle, hastalar enjeksiyonun sıklığı, tedavinin süresi, riskleri ve terapiye devam edip etmeyeceği gibi faktörleri düşünmek zorundadır.