Aktinik keratoz

Özet;

Aktinik keratoz, kronik olarak güneşe maruz kalma ile oluşan küçük, kaba bir cilt lekesidir. Güneş keratozu olarak da bilinir.

Aktinik keratozların ortak yerleşim yerleri yüz, kafa derisi, kulaklar, boynun arkası, üst göğüs ve ellerin ve kolların üstleridir.

Aktinik keratozlar prekanseröz lezyonlardır, yani invaziv deri kanserine dönüşebilirler.

Genellikle  sadece fizik muayene ile teşhis edilirler.

Aktinik keratozları güneş ışınlarından mümkün olduğunca kaçarak önlemek en iyi korunma yoludur.

Aktinik keratoz tedavileri, kriyocerrahi, kazıma veya yakma, 5-fluorourasil krem, imikimod (Aldara), diklofenak, ingenol mebutat (Picato), TCA cilt soyma maddeleri ve fotodinamik terapiyi içerir.

Aktinik keratoz nedir ? Aktinik keratozlara neden olan şey nedir ?

Aktinik keratoz (AK), cilt üzerinde oluşan, kronik güneşe maruz kalma nedeniyle gelişen küçük, kaba bir lezyondur.

Aktinik keratozun belirtileri nelerdir ?

Aktinik keratozlar genellikle çap olarak 2-6 mm arasında değişen boyutlarda (kurşun kalem boyutu ile silginin boyutu arasında) bulunur. Kaba bir dokuya sahip ve genellikle rengi kırmızımsıdır ve çoğunlukla üstte beyaz veya sarımsı renktedirler.

Dokunduğunda sıklıkla bir ağrı hissedilir.

Kimler aktinik keratoz riski altındadır ?

Aktinik keratoz genelde, açık havada  çalışan veya oyun oynayan veya tenlerini kapalı bronzlaşma radyasyonuna maruz bırakan açık tenli insanlarda görülür.

Aktinik keratoz gelişme riski olan diğer grup ise, organ nakil hastaları gibi bağışıklık sistemi bastırılmış kişiler ile PUVA terapisi (uzun dalga ultraviyole ışığı artı psoralen adı verilen bir oral ilaç) ile tedavi edilen hastaları içerir.

Aktinik keratoz genellikle vücutta nerelerde oluşur ?

Aktinik keratozların yaygın yerleri arasında yanaklar, burun köprüsü, kulak kenarları, kafa derisi, boyun sırtı, üst göğüs ve ellerin ve kolların üstleri bulunur.

Erkekler kulakların üstünde AK geliştirme eğilimi gösterirken, kadınlarda saçlar genellikle bu alanı korur.

Aktinik keratozun önemi nedir ?

Aktinik keratozlar prekanseröz (premalign) olup, invaziv deri kanserine dönüşebilirler. Her ne kadar bireysel aktinik keratozis invaziv skuamöz hücreli karsinoma dönüşme şansı % 1’den az olsa da, ciltte kanserojen ultraviyole güneş ışığına maruz kalmaya devam etme bu lezyonların çoğunda (çok yaygın)  invaziv deri kanseri gelişme olasılığını yükseltir.

Skuamoz hücre deri kanserleri, yerel olarak tahrip edicidir ve metastaz için küçük fakat gerçek bir potansiyele sahiptir (diğer bölgelere yayılım).

Aktinik keratozları erken bir aşamada tedavi etmek invaziv deri kanserini önlemeye yardımcı olur. Hastalar bu durumla teşhis konduğunda genellikle “asla güneşe çıkmam!” derler. Bunun açıklaması, bu keratozların gelişmesi için yıllarca hatta daha uzun bir gecikme olabileceğidir.

Kısa süre güneşe maruz kalma, genellikle aktinik keratoz üretmez veya onları cilt kanserlerine dönüştürmez.

Hangi uzmanlar aktinik keratozları teşhis ederler ?

Genellikle, birinci basamak hekimleri veya dermatologlar aktinik keratozu teşhis edebilir ve bakım yapabilir. Lezyon özellikle büyük veya kalın ise, söz konusu lekenin cilt kanseri haline gelmediğinden emin olmak için bir biyopsi önerilebilir.

Seboreik keratoz adı verilen ve güneşe maruz kalmanın neden olmadığı ve deri kanserleriyle hiçbir ilişkisi olmayan başka lekeler de vardır. Bunlar cildin herhangi bir bölgesinde görülen kahverengi lezyonlardır.

Aktinik keratoz tedavisi nedir ?

Bir AK için en iyi tedavi önlemedir. Açık tenli bireyler için güneş maruziyetini en aza indirgemek gerekir.

Neyse ki, tedavi yöntemleri genellikle basittir:

Kriyoterapi: Sıvı azot ile dondurma

Diğer cerrahi şekilleri: Doktorlar bazen AK’leri kazıyıp atarlar.

5-fluorourasil (5-FU): Bu ilacı içeren kremler AKs’in düşmeden önce kırmızılaşmasına ve iltihaplanmasına neden olur. Etkili olmasına rağmen, bu yöntem genellikle haftalarca çirkin ve rahatsız edici bir cilt oluşturur ve bu nedenle pek çok hastada pratik olmaz. Bu yöntem, güneş hasarına ve AK’lara sahip hastalar için en iyisidir. Cild iyileştikten sonra, genellikle daha pürüzsüz ve düz tonlu görünür.

Imiquimod (Aldara): Bu bağışıklık uyarıcısı endikasyonlarında ve etkilerinde 5-FU’ya benzer.

Ingenol mebutate (Picato): Euphorbia cinsinin bir bitkisinin özünden elde edilmiştir. Küçük alanların tedavisinde yardımcı olur, ancak ciddi iritasyona neden olur.

Fotodinamik terapi (PDT): Bu terapi, deriyi ışığa duyarlı hale getiren bir ajanın (aminolevulinik asit [Levulan] veya ALA) uygulandıktan sonra yaklaşık bir saat boyunca bırakılmasını ve ardından cildi kimyasal etkinleştiren ışığa maruz bırakmayı içerir. Bu mavi ışık, bileşimi absorbe eder ve enerjiyi, aktinik keratozları yok ettiği düşünülen ısı olarak bırakır.

5-FU ve imikimod gibi, fotodinamik tedavi çoğu AK’li hastalar için en iyi sonucu verir. Devam eden soyulmayı önlemek için hastalar tedaviden sonra iki gün süreyle güneşe veya yoğun flüoresan ışığına maruz bırakmaktan kaçınmalıdır.

Diklofenak: Bu  nonsteroid anti-inflamatuar bir ilaçtır (NSAID). Diklofenak 5-FU veya imikimod’dan daha az iltihaba neden olur, ancak sadece mütevazı iyileşme sağlamak için yaklaşık iki ay daha uzun süre uygulanmalıdır.

Triklorasetik asit (TCA) kullanılan yüzeysel kimyasal soymalar da etkili olabilir. Bu işlem doktor ofisinde yapılır.

Aktinik keratozlar için ev ilaçları var mı ?

Aktinik keratozlar için ev ilaçları yoktur, ancak çoğu, güneşe maruz kalma sıkı bir şekilde kısıtlanabiliyorsa, kendiliğinden düzelir. Düzeltilmeyen lezyonların profesyonel tıbbi yardıma ihtiyacı vardır.

Aktinik keratozları önlemek mümkün müdür ?

Güneşten kaçınma, aktinik keratozları önlemenin en basit yoludur. Bu, maruz kalmış cilde SPF 50 güneş kremi uygulamaları, güneşten koruyan giysiler giyme, gölge arama ve bronzlaşmayı önlemeyi içerir.

D vitamini eksikliği ile ilgili endişeler, multivitamin takviyeleri alarak önlenebilir.

“Vitamin D Kanserden mi koruyor ?” makalesini buradan okuyun.

Aktinik keratozun prognozu nedir ?

Aktinik keratoz gelişen hastalar genellikle en az yılda bir kez muayene olmalıdır. Bu düzenli kontrollerin amacı, yeni lezyonların gelişmediğinden ve eski lezyonların (kanser için) daha kalın ve daha şüpheli görünmediğinden emin olmaktır.

Ayrıca aşırı güneşe maruz kalmanın sürekli olarak önlenmesi rekürrens riskini azaltabilir.