Akıl sağlığı:yardıma ihtiyacım varsa psikoloğa baş­vurmak, psikiyatriste başvurmak kadar doğru mudur?

Hayır, psikiyatristlerin psikoloji eğitimlerine ek olarak duygusal ve akılsal düzensizliklerin tıp yönüyle ilgili ge­niş bilgileri vardır.

Özel psikiyatrik tedavi için param ye­terli değilse, ne yapmam gerekir?

Büyük tıp merkezlerine bağlı olarak, çok az ya da hiç ücret almayan, psikiyatrik tedavi uygulayan klinikler vardır.

Nevroz ve psikoz arasında ne fark var­dır?

Kişideki algılama yeteneğinin kaybolmadığı duygusal bozukluklara, düzensizliklere nevroz denir. Psikoz ise genellikle algılama yeteneğinin kaybolmasıyla görülen akılsal bozukluklar, düzensizliklerdir. Nörotikler (si­nir hastalan) akıl hastası değildir, psikopatlar akıl has­tasıdır.

“deli” ve “psikopat” sözcükleri arasında fark var mıdır?

Hayır.Sadece, “deli” sözcüğü halk dilinde yaygındır.

Çok sinirliysem, delireceğim anlamına gelir mi?

Hayır. Sinirlilik genellikle deliliğe götürmez. Psikoterapi ve psikoanaliz arasında ne fark vardır?

Psikoanaliz, akılsal düzensizlikler, karakter, kişilik ve aklın analiziyle tedavi uygulayan bir tür psikoterapidir. Psikozlardan çok nevrozlarda uygulanır.

Bunalımımın geçmesine psikiyatristler yardımcı olabilir mi?

Evet.

Bunalım tedavisinde, psikoterapiye ek olarak, hangi çareler uygulanır?

Elektroşok tedavisi ve ilâç verme çareleri uygulanır.

Şok tedavisi çok tehlikeli midir?

Bu tür tedavi için teçhiz edilmiş bir hastanede uzman­laşmış kişiler tarafından yapıldığı sürece tehlikesizdir.

Şok tedavisi ağrılı mıdır?

Hayır.

Bunalımlarda tek tedavi olarak şok te­davisinin kullanıldığı olur mu?

Sık değil. Şok tedavisinden sonra genellikle psikotera­pi uygulanır.

Depresyonun (bunalım, çöküntü) değişik türleri var mıdır?

Evet. Depresyonlar organik bir hastalıkla, dayanılması güç olan gerçekleri kabul etmekte, ya da kökeni bilin­meyen türdeki duygusal problemlerle ilgili olabilir.

Depresyon için kullanılan başka bir sözcüktür.

Yaş dönemi melankolisi nedir?

Menopoz (yaş dönemi) halinde, ya da ondan sonra oluşan bunalıma verilen addır. Sık sık üzüntü, suçluluk ve işkence gibi duygularla ilişkindir.

Yaş dönemi melankoliye sebep olur mu?

Kesin olarak bilinmemektedir. Bilinen, bu tür melanko­linin sık sık menapoz dönemine rastlamasıdır.

Mani – melankoli nedir?

Aşırı sevinç ve aşırı üzüntü arasında, dengesizce deği­şiklik gösteren safalarla ilgili bir tür psikozdur. Bu du­rum bazan birkaç ay sürebilir.

Mani-melankoli durumundan kurtulunur mu?

Evet.

Manî melankoli durumunun tedavisi nedir?

Tedavi şekli hastaya göre değişir. Bazan, ilâcın yanı sı­ra psikoterapi, bazan da şok tedavisi ve psikoterapiden oluşur. Lityum diye bilinen bir tür ilâç sık sık hastayı depresyon durumundan kurtarmaya yardımcı olmakta­dır.

Çocuk doğurmak, sık sık annede ruhsal bunalıma yol açar mı?

Doğumdan sonraki depresyonlar, olağan durumlardır. Depresyon doğumdan sonra ortaya çıkmakla birlikte, çocuk doğurmak olayının depresyona sebep olduğu düşünülmemektedir.

Ailesinde akıl hastalığı geçirmiş biri­siyle evlenmek doğru mudur?

Evet. Yine de, çocuk sahibi olmaya karar verirken has­talığın, eşlerden ikisinin de ailesinde bulunmaması in- ceienmelidir.

Akıl hastalıklarının, ya da akılsal ku­surları soydan alma oranı nedir?

Çok azdır. Kişi hem ana, hem babanın tarafından ge­len bir akıl hastalığının ürünü olmadıkça, soydan has­talık alına şansı çok azdır. Böyle dun larda genetik danışmaya başvurmak yararlıdır.

Sekse aşırı düşkünlük akil hastalıkla­rına neden olur mu?

Hayır.

Cinsel faaliyet yetersizliği akılsal bo­zukluklara yol açar mı?

Sinirli durumlar yaratabilir, fakat psikoza götürmez.

Kapalı yerlerde bulunmaktan korktu­ğum için psikoterapi tedavisi uygulat­mam gerekir mi?

Evet.

Önemli derecede evlilik meseleleri ortaya çıktığı zaman psikoterapi tavsiye edilir mi?

Evet.

Uykusuzluk (insomniya) duygusal bo­zukluğa işaret midir?

Genellikle evet.

Kronik uykusuzluğu olan kişi psikiyatriste danışmalı mıdır?

Evet.

Akil hastalıklarını tedavi amacıyla kullanılan ilâçlar ne derece başarılı­dır?

Bunalım geçiren, ya da akıl hastası olan kişilere yar­dımcı olan birçok yeni ilâç yapılmıştır.

İsteri nedir?

Dışarıdan gelen her türlü dürtüye karşı aşırı duygusallık gösterme durumudur. Sinirli kişiler arasında çok sık görülmektedir.

Duygusal yönden bozukluk yüksek kan basıncına (yüksek tansiyona) neden olur mu?

Bazı durumlarda evet.

Ülserin sebebi duygusal kökenli olabilir mi?

Fazla asit, kötü beslenme alışkanlıkları, fazla çalışma vs, gibi unsurlar önemli rol oynamakla birlikte, bazı du­rumlarda duygular ülserin başlıca sebebini oluşturur.

Çektiğim kolit duygusâl bozukluktan ileri gelebilir mî?

Evet.fakat enfeksiyon gibi başka unsurlar da önemli rol oynar.

Ailemde kendini hasta sanan fakat ger­çekte sağlıklı olan bir kişiye karşı an­layış göstermeli miyim?

Evet.fakat sadece anlayış göstermekle kalmayıp psikiyatrik tedavi görmesini sağlamalısınız.

Ailemden birinin intihar etme tehditle­rini ne derece önemsemem gerekir?

İntiharla ilgili bütün tehditler önemsenmelidir. Durumu hemen doktorunuza bildirmelisiniz.

Kişinin intihar etmesine nasıl engel olu­nur?

Bu durumlardaki hastalar için özel olarak teçhiz edil­miş hastanelere ya da akıl sağlığı merkezlerine yerleşti­rerek engellemeye çalışabilirsiniz.

Hastaların psikiyatriste gitmekle daha kötüleştiği olur mu?

Çok sık olmamakla birlikte, birçok tıp dallarında oldu­ğu gibi, hastalarına yardım edemeyen doktorlar vardır.

Akıl sağlığı merkezine yatırılan bir has­ta genellikle daha fazla mı acı çeker?

Bazıları evet. Bazılarıysa, sürekli tedavi ve gözetim al­tında olduklarından sıkıntılarından büyük ölçüde kur­tulurlar.

Akıl hastanelerine girenlerin iyileşme şansı ne kadardır?

Teşhise ve tedaviye cevap verişine (tepki gösterişine) göre değişir. Yine de akıl hastanesine girenlerin yarı­sından çoğu, ya tümüyle, ya da eskiye oranla iyileşmiş olarak çıkarlar.

Akıl hastanelerinin hastayı gerektiğin­den fazla içerde tuttukları olur mu?

Aslında hayır. Herhangi bir yanlışlık yapılmış bile ol­sa, bu hastayı gerektiğinden fazla hastanede tutmak için değildir.

Şizofreni (erken bunama) nedir?

Eskiden “demans prekos” diye adlandırılan bir tür akıl hastalığıdır. Ve hasta gerçeklerle ilgisini kaybeder. Ge­nellikle gençlerde görülür.

Şizofreni için başarılı tedavi var mıdır?

Şizofrenik hastalara uygulanan psikoterapinin çeşitli şekilleri bazı hastalara yardımcı olmaktadır. İlâçlarla birlikte uygulanan bu tedavi, şizofremkîerin uzun süre yararlı ve verimli yaşam sürdürmelerini destekleyebilir.

Paranoyak davranış nedir?

İşkence hayallerinin etkisinde olan kişinin gösterdiği davranış biçimleridir.

Paranoyakların genel görünüşleri na­sıldır?

Geçmesi çok güç bir hastalık, sapıklıktır. Hastada algı­lama yeteneği kalmadığından, işkence edilmediğine inandırılamaz. Mantık bu hastaya ulaşamamaktadır.

Paranoya için uygulanan tedavi var mı­dır?

Sürekli güven verme ve psikoterapiyle bu hastaların ço­ğuna yardım edilebilir ve topluma yararlı kişiler olarak k a z andınla bilir. Bununla birlikte yaşlılık dönemindeki hastalar psikoterapiye ender olarak cevap verirler.

Çocuğumun akılsal yönden kusurlu ol­duğunu kaç yaşında anlayabilirim?

Doğumunu izleyen birkaç ay içinde anlaşılabilir.

Zekâ testleri güvenilir nitelikte midir?

Evet, çeşitli zekâ düzeylerini karşılaştırmakla belirli bir ölçü çıkarmak yönünden güvenilebilir.

Zekâ testi akıl sağlığı açısından geçer­li bir gösterge midir?

Hayır. Zekâ testleri sadece zekâ düzeylerini gösterir.

Akılsal bozukluklar soya çekimle ilgili midir?

Bazıları ilgili, bazıları değildir.

Hamilelik sırasında çocuğun akılsal bo­zuklukları giderilebilir mi?

Hayır.

Akıl yetersizlikleri için uygulanan bir tedavi var mıdır?

Evet. Modern şekiller çocuğu kendi yetenek düzeyine alıştırmak ve kendi kapasitesini en yüksek düzeyde kul­lanması için eğitmek amacına yönelmiştir. Böylece, akılsal yetersizliği olan kişilerin çoğu yararlı hayat sü­rebilirler.

Yetenek testleri güvenilir nitelikte midir?

Belirli bir noktaya kadar güvenilebilir. Fakat meslek se­çerken, ya da çok önemli bir karar alırken, kişilerin sa­dece yetenek testlerine güvenmeleri büyük hatadır.

Doktorunuza soracağınız sorular

Durumum psikoanalize yönelecek nitelikte mi, yoksa benim için gerekli olan sadece psikoterapi mi?

Haftada kaç defa muayeneye gelmem gerekli?

Tedavim ne kadar sürecek?

Kısıtlı para durumumla nasıl psikiyatrik tedavi elde edebilirim?

Durumum psikoz mu, yoksa nevroz kökenli mi?

Sinir hastalığı mı geçiriyorum?

Sinir hastalığı, geçiriyor olmam psikopat oluyorum an­lamına gelir mi?

Bu durum hastaneye yatmaya kadar varır mı? Hastalığımın belirtilerinin organik akıl hastalığı mı, yoksa duygusal meselelerden mi olduğunu nasıl anlaya­bilirini?

Sakinleştirici ilâçlar duygusal durumumu düzenlemek için yararlı mı?

Uykusuzluğumu gidermek için uyku ilâçları almam doğru mu?

Grup tedavisi durumumu iyiye götürür mü?

Benim durumumdaki bir hasta için grup tedavisinin ya­rar ve zararları nelerdir ve neden bu tür tedavi tercih edilir?