Ağız vücudun giriş kapısıdır. Dişler, diş etleri, dil, damak yanak ağzın yapısını meydana getirir. Ağız ve  diş sağlığı denildiğinde tüm bu yapıların temizliği ve bakımı akla gelmelidir.

Dişler yenilen gıdaların çiğnenip öğütülmesini,  konuşmayı, güzel görünmeyi sağlar. Diş etleri ise dişleri saran ve koruyan yumuşak dokulardır. Yeterince bakılmazsa diş etlerin hastalanmasına ve diş kayıplarına yol açmaktadır.

Dişlerin sağlıklı olarak büyümeleri için beslenmek önemlidir. Özellikle kalsiyum, fosfor, demir ve flor dişlerin gelişmesi ve çürüklerin önlenmesi için gıdalarımızın içinde mutlaka yer alması gerekli madensel  tuzlardır. Bunları da süt ve ürünleri, et, yumurta, taze sebze ve meyve yiyerek sağlayabiliriz. Ayrıca, diş ve diş etlerinin sağlığı için yumuşak gıdalar yerine havuç, turp, elma gibi sert yiyecekler yenmelidir. Bu yiyecekler dişleri çiğneme yoluyla çalışmaya zorlar. Böylece onların direncini artırır.

Floru ise esas olarak içtiğimiz su ile alırız. Bu sebeple içilen suyun florürünün yeterli olması gereklidir. Ayrıca florlü diş macunları yerel olarak fırçalama sırasında çürüklerin önlenmesinde yardımcıdır.

Bu sebeple dişler sağlıklı gelişmez, düzenli ve temiz olarak bakılmazsa, kolayca çürürler. Gerekli kontroller yapılarak çürükler erken tedavi edilmezse de ilerleyerek vücudun, kulak,  göz, böbrek, eklem, kalp gibi organlarının da hastalanmasına yol açar.

   Diş Çürüklerin Oluşumu:

Diş çürükleri çok çeşitli faktörlerin etkisi altında oluşurlar. Bu faktörler şöyle sıralanabilir:

1-Reçel, lokum, baklava, şeker, çikolata,  gazoz ve asitli meşrubatlar yapışkandır. Yendikten sonra bir süre daha ağızda kalırlar. Ağızda bulunan mikroplar yiyecek artıklarına yerleşerek asit üretirler. Bu asit de dişi eriterek, çürümesine sebep olur.

2-Dişler düzenli olarak fırçalanmazsa, dişler arasındaki yiyecek artıkları çoğalarak mikropların sayısını artırır. Dişte kir plakları oluşur  ve kir plakaları da çürüklere ve diş eti hastalıklarına sebep olur.

3-Dişlerin ceviz, fındık gibi sert cisimler kırılarak zedelenmesi de diş minesinin zarar görmesine sebep olur. Yine sivri uçlu cisimlerle (toplu iğne gibi) dişin karıştırlması da diş minesini zedeleyerek, çürümesine yol açar.

4-Çok sıcak ve çok soğuk yiyeceklerin ard arda yenmesi  de diş minesini zedeleyerek çürüklerin oluşmasına sebep olabilir.

5-Günlük besinlerimizde alınan flor ve kalsiyum miktarının yeterli olmaması da dişin çürümesini kolaylaştırır.

Dişlerin herhangi bir sebeple çürümeye başlaması, diş minesinde küçük siyah nokta oluşmasıyla kendini gösterir. Derinleşen bu çürük önceleri sıcak ve soğukta ağrır, sonra sürekli ağrımaya başlar. Çok şiddetli ağrılardan sonra ağrı kesilir, artık dişin canlılığı kalmamıştır.

    Diş çürüğü tedavi edilmezse sürekli ilerleyen bir olaydır. Diş kökünde abseye ve çene kemiğine bağlayan dokuların iltihabına sebep olur. İleri  safhada vücudun diğer organlarında da hastalıklara yol açar. Bu kötü durumlara düşmemek için erken tedavi gereklidir.

Diş hekimi dişteki küçük çürüğü dolgu yaparak tedavi eder ve dişin çekilerek kaybedilmesini önlemiş olur. Özellikle ilkokul çağlarında süt dişlerinin erken çekilmesi halinde çekilen süt dişinin yerine doğru, ağızda kalan, diğer süt dişleri kayacağından alttan gelen kalıcı dişlere yeterli yer kalmaz, böylece çarpık dişler ortaya çıkar.

Çocuk üç yaşına geldiğinde ağzında 20 süt dişi vardır. İlkokul birinci sınıfta süt dişlerinin arkasından 6. Yaş kalıcı dişi çıkar. Bu dişin çürükleri özellikle önemlidir. Süt dişleri çürüyerek altındaki kalıcı dişlerin de çürümesine, çekildiklerinde dişlerin çarpık çıkmasına sebep olabilirler. Ancak, bu 6 yaş dişi çekildiğinde yerine yeni diş gelmeyecektir. Ayrıca yine bu dişin çekilmesi, dişlerin eğrilmesine, çenenin gelişim bozukluklarına de sebep olur.

Süt dişlerinin arkasından, 6. yaşta çıkan bu kalıcı dişi anne ve babalar  da tanımalıdırlar.

         DİŞ SAĞLIĞININ KORUNMASI:

1-Yeterli ve dengeli beslenms sağlanması,(diş yönünden özellikle et, süt, yumurta yenmesi gereklidir.)

2-İçtiğimiz suyun florürünün yeter olması

3-Dişlerin düzenli olarak ve günde en az 2 kez fırçalanması,

4-Florlü diş macunun kullanılması,

5-Şekerli yiyecekler yenildikten, meşrubat benzeri içeceklerden sonra dişlerin fırçalanması, en azından ağzın suyla çalkalanması,

6-Dişlerle sert fındık, ceviz gibi sert cisimlerin kırılmaması,

7-6 ayda bir diş ve diş etlerimizin diş hekimince kontrol edilmesi,

8-Diş ve çene yapısı bozulduğunda erken yaşlarda tedavi için diş hekimine baş vurulması gereklidir.

   Dişleri Fırçalarken Dikkat Edilecek Noktalar:

1-Herkesin kendine ait bir diş fırçası olmalıdır. Bu fırçanın fırça kısmı 2 cm, sapı kısa olmalıdır. Küçük fırçanın ağız içindeki hareketi daha kolaydır.

2-Diş fırçasının kılları orta sertlikte ve naylon olmalıdır.

3-Diş fırçalarken amaç dişlerin arasında, diş ve diş eti arasındaki yiyecek artıkları ve kirleri uzaklaştırmak olmalıdır.

4-Diş fırçalamaya dişlerin çıkması ile başlanır. Önceleri büyükleri taklit amacı ile çocuk diş fırçası ile tanışır. Çocuk diş fırçalamaya alıştıktan sonra diş fırçasına macun konur.

5-Diş macunu bir mercimek ya da nohut büyüklüğünden fazla konulmamalıdır. Çok sürülen diş macunu ağızda yanma duygusu ve bulantı yapabilir. Ağzı çalkalamaya mecbur bırakarak, fırçalama süresini kısaltır.

6-Diş fırçalama, diş etinden dişe doğru olmalıdır. Yani üst çenedeki dişler yukarıdan aşağıya, alt çenedeki dişler ise aşağıdan yukarıya fırçalanmalıdır. Dişleri fırçalarken her bölgeye en az dört fırça darbesi vurulmalıdır. Çocuklar için bunu bir oyun gibi sayarak yapmaları uygun olur. Fırçalama dişin dış ve iç yüzeylerinde tekrarlanmalıdır.

7-Fırçalama bittikten sonra ağız su ile iyice çalkalanmalıdır. Macun kalıntısının kalmamasına özen gösterilmelidir.

8-Diş fırçası da iyice durulanmalıdır. Bu yapılmazsa mikropların üremesine sebep olunur. Fırça eskimiş ise değiştirilmelidir. Kılları eskimiş fırça iyi temizleme yapmaz, diş etlerini zedeler.

9-Dişlerin fırçanın ulaşamadığı ara kısımları diş ipleri ile temizlenmelidir. Bu ipin nasıl kullanılacağı diş hekiminden öğrenilmelidir. Diş ipi dışında başka bir materyalle diş arası temizlenmemelidir.

 Diş Çürükleri Dışındaki Ağız Sağlığı Sorunları:

1-Diş eti Hastalıkları: Genellikle yetersiz ağız bakımı sonucu diş eti kanamaları görülür.

2-Çene gelişiminin bozuk olması: Parmak, dudak, dil ve yanakları emmek, ısırmak, uzun süre yalamak, emzik emmek, kalem-silgi ısırmak, dili dişler arasına sokmak gibi kötü alışkanlıklar gelişim bozukluklarına sebep olur. Ayrıca sürekli ağızdan nefes almak, erken süt dişi çekimi de çene ve dişlerin gelişmesinde bozukluğa yol açar. Bazen de soya çekim nedeni ile diş ve çene bozuklukları görülür. Çene darlığı, alt çenenin (Bazen hem alt çene hem de üst çene öne doğru çıkabilir) öne doğru çıkması gibi. Bu tip problemlerde bir ortodontiste baş vurulmalıdır.